Sinestean dago gakoa

Irakasteko eta Ikasteko bideek bat egin behar dute

Gaitasunak oztopoen gainetik jartzean, arrakastaren bidea eraikitzen dugu

Si può fare  (2008)– Giulio Manfredonia

Pelikula interesgarria, dibertigarria eta benetan ederra. Guztiz gomendagarria. Sarrera honetan,filmean kontatzen den istorioa alde batera utziko dut, zuei pelikulaz gozatzeko aukera emanez. Nire asmoa, ideia nagusi edota garrantzitsuetan oinarrituta, nire hausnarketa pertsonala laburki azaleratzea da soilik.

Norberak dituen gaixotasun, ezintasun edota zailtasunak alde batera utzita, pertsona pertsona da, eta horretarako norberaren ongizatea ezinbestekoa da. Inor ezin gaitu gure eskubide, betebehar eta aukerak ukatu, hauek baitira pertsona eraikitzen dutenak.

Profesional bakoitzaren ikuspuntu eta jarreraren arabera besteenganako duen tratua ezberdina izango da eta ondorioz beste pertsonak izango dituen aukerak eta garapena ezberdinak. Laburbilduz, profesionalaren lanaren arabera beste pertsonaren bizitza ezberdina izango da.

“Si algo es bueno para mi es bueno para ellos”

Taldea garrantzi handikoa da.Guztion kolaborazioari esker gauzak aldatzea posible da, ezinezkoa errealitatean bihurtuz. Horretarako, norberaren garapenaz gain, besteen ezaugarri eta beharrez kontziente izan behar gara, guztion eskubide berdintasunagatik borrokatuz.

Irakasle bezala, gaixo edo berezi bezala tratatzearen joera alde batera utzi eta bere izenez eta berdintasuneko tratamenduari bidea libre utzi behar diogu. Haur bakoitzaren gaitasunetan oinarrituta hauek indartu eta garatu behar ditugu, zailtasunei aurre egiteari irakatsiz baina oztopotan zentratu barik.

“Fallamos porque lo hemos intentado”

Umearen diagnostikoa garrantzitsua eta beharrezkoa bada ere, hau jarraitua izan behar da, garapen eta aurrera pausu guztiak kontuan hartuta. Momentu bateko gaitasun edota gaitasun eza ez dira egonkorrak, ez dira bizitza osorako. Gainera, gure gelan, ume bati laguntzeko prestatutako ariketa taldera eramatean taldea laguntzen dugu, guztiak beharrak ditugulako eta guztion parte hartze sentimendua garatzen dugulako.

Horrela, pelikulako protagonistek bezala, ezer ez izatetik guztia izatea lortuko dugu. Eta beti gogoan izan: “Ez delako egin, ez da ezin dela egin”

Laguntzeko, familia ezagutu

Aurrekoan, “Maria y yo” filmaren inguruan idazten nuen bitartean urritasun bat duen haurraren gurasoek sufritzen duten dolua eta familiaren egoerari buruz hausnartzeko aukera izan nuen. Gainera, gaiarekin lotutako testu eder bat partekatu nuen zuekin, benetan gomendagarria!

Oraingoan, Bartzelonako Pedagogia Fakultateko irakaslea den Freixa Niella, M.-ren “El ciclo vital de la familia de la persona con disminución psíquica” testua oinarritzat hartuta gai bera landu dugu, familiak hauen ezaugarri, pasatzen dituzten etapa eta bizi duten egoerari buruz hausnartzeaz gain gu, etorkizunean, tutore bezala, urritasuna duen haurrarekin batera familiari ere nola lagundu aztertu dugu.

Gai garrantzitsua dela defendatzen dudanez, testuan irakurritako zein klasean esan eta entzundako hitzak aitzakitzat hartu eta honen inguruko beste sarrera bat idaztea pentsatu dut. Gure irakasleak Freixa Niella, F.ek bizitza ziklokari buruzko idatzitakoaren laburpen ederra prestatu digu, testu originala irakurtzeko nagikeria duenak “Adimen urritasuna eta familia”-an urritasun bat duen seme/alaba bat izatearen ondorioz familiak pasatzen dituen etapa bakoitzaren ezaugarriez gain, etapa bakoitzean, familiari laguntza eskaintzeko egin beharrekoaren azalpena aurkituko du: familiaren laburpena

Ume baten jaiotzak aldaketa handiak suposatzen ditu edozein familietan, baina, urritasun bat edota nolabaiteko nahastea  duen haur baten jaiotza familia baten bizitza ziklo osoa aldatzen duen gertakizuna da. Urritasuna onartzeko prozesua luzea izaten ohi da, eta hainbat fase ezberdinetan banatzen da. Umeari laguntzen diogun bitartean, bere familiari ulertzeko eta baita laguntzeko ere, etapa hauek ezagutzea oso baliagarria izango zaigu.

Familia bakoitza ezberdina denez, honen erantzuna ezberdina izango da eta horretan oinarritu behar gara laguntza eskaini eta ematerakoan, familiaren egoera eta erantzunarekin bat egiten duen laguntza mota eskaintzeak arrakastara bideratzen baitu.

Normalizazio printzipioa gure alde dugun arren, elkarte eta familiekin elkarlanean aritu behar gara, gogor eta etzi gabe. Familiarekin harremanetan egotea, hitz egitea eta elkarteekin era koordinatu eta kooperatiboan lan egin ezinbestekoak bihurtzen dira aipatutako laguntza garrantzitsu hori bideratzeko.

Hezitzaile onak izateko, eta familiei guztiei erantzun egokia eman ahal izateko kontuan izan beharreko informazioa da, bai, baina, familia hauek egunetik egunera bizi dutela ulertzeko gai gara gauza bere bizi izan ez badugu? Ez dut urritasun edota nahaste bat duen ume baten familia batekin harreman zuzena izateko aukerarik, baina, gaur egun dudan lanean, 21. trsomiaren sindromea, edota denok ezagutzen eta erabiltzen dugun izena erabilita, down sindromea duen mutil baten ama batekin kontaktu minimoa dut. Adineko pertsona bat da. Bere begietan, bere semearekiko maitasuna eta honen bizi kalitatea hobetzeko borrokatzeko prest dagoela ikusten duzun bitartean nekea eta beldurra somatu dezakezu. Dendatik pasatzen den bakoitzean, ordutu askotan zehar, galdera bera egiten diot nire buruari: nondik aterako du indarra?

Urritasun edota nahaste bat duen haurra izateak nekagarria izan behar da oso, baina honen autonomia lantzen eta lortzen ez denean, urteak aurrera joan ahala, sentitu behar duzun ardura eta beldurra ulertzea ezinezkoa dela uste dut. Horregatik, haien egoera ahalik eta hoberen ezagutzea beharrezkoa dugu, gure eskuetan dagoen laguntzarik onena eskaini ahal izateko.

Aniztasunari erantzun

Asko dira eskola inklusiboaren ezaugarriak eta ondorioz, asko dira gertatu beharreko aldaketak. Aldaketa prozesu guztiek luzeak eta zailak izaten ohi dira, eta hau ez da salbuespena. Aniztasunaren trataerak ikuspegi inklusiboa Ikastetxeko Hezkuntza Proiektua (IHP) eta Ikastetxeko Curriculum Proiektuaren (ICP) elaborapenetik hasi eta geletako lana zehaztu eta garatzen den momenturaino zehar kontuan izan eta mantentzea eskatzen du.

Aldaketa prozesu honetan antolaketa atal berezi bat betetzen du. Aniztasunak aniztasuna eskatzen du, hau da, irakasle guztiengana errazago heltzeko antolaketa malgua eta estrategia pedagogiko anitzak, talde kooperatiboa erraztuz. Gelan ere, txoko, baliabide eta pertsonen taldekatze edo antolaketa garrantzi handikoa da. Antolaketa gure beharra erantzun behar dut, bestearekin egon, ikasi, bizi eta pentsatzen laguntzen dutelarik. Honen adibidetzat Antzuola Herri Eskolako eredua aipatu dezakegu. (Ikus Antzuolako Herri Eskola, HikHasi-Antzuolako Proiektuak eta HikHasi-Antzuolako psikomotrizitatea).

Ikasgela inklusiboak behar ditugu, non testuinguruan kokatuz, talde batean erritmo ezberdinak egotea onartzen den eta guztien garapen integrala eta orekatua ziurtatzen den. Proiektuak, txokoak, tailerrak edo bestelako talde mailako estrategia metodologiko ezberdinak erabiltzeko aukera dugu, baina, hauek burutzeko behar dugun espazio eta denboran antolatzeko guztien behar indibidualak zein taldearen ezaugarriak kontuan izango dira.

Garrantzi handikoa da baita, lan burokratiko eta administratiboa izan arren,  kurtso amaieran proposatutako antolaketa, metodologia, estrategia, ekintza, etab.-en onurak eta zailtasunak aztertzea eta hauek urteko planaren memorian jasotzea aldaketa prozesuaren oinarriak eraikiz.

Aniztasunaren trataerari dagokionez, eta barne hausnarketa azaleratuz,  nire ikuspegia inklusiboa da, nire aldaketarako jarrera ona, baina nire kezka handia. Etorkizunean, eskolara joatean, ikuspegi selektibo eta metodologia tradizionala dituzten irakasleekin batera lan egin behar badut, zer egin dezaket eskola inklusiboaren beharra aldarrikatu eta hau lortzearen alde egiteko? Pertsona bakar batek, eta egun batetik bestera, ezin du hezkuntza sistema oso bat aldatu. Hala ere, etzipena ez da bide eta argi izan behar dugu norberak duen lan egiteko modua, norberaren gelan fitxa bat ariketa inklusibo bategatik aldatzea bezalako ekintza txikiek aniztasun aberasgarriaren bidea eraikitzen dutela.

Horregatik, aldaketa handiak ez badira ere, zuen ikuspegia zabaldu, zuen jarrera eredutzat erabili eta inklusioari etzi gabe ekin. Eduardo Galeanok esan zuen bezala, “Jende txiki askok, leku txiki askotan, gauza txiki eginez, mundua alda dezakete”

Laguntzaren gakoa: lan kooperatiboa

Sarrera asko idatzi ditut laguntza eta laguntza zerbitzu ezberdinen inguruan, baina oraingoan, laguntza hitza borobiltzeaz gain honen atzetik dauden ezkutuko elementuen inguruan hausnartzearen garrantzia azpimarratu nahi dut.

Gelan, eta hitz gutxitan, laguntza pertsonen garapena, hezkuntza, interesak eta ongizatea bermatzen duen estrategia eta baliabideen multzoa bezala definitu dugu, hauen artean laguntza terapeutikoa, kontsultazko laguntza eta laguntza curricularra goraipatu ditugularik.

Pertsona, behar eta ikuspegi ezberdinak daudenez hauei erantzuteko modu edota hobeto esanda laguntza mota ezberdinak egon behar dira. Gainera, guzti hauek kudeatzeko tresna edota baliabide ezberdinak ditugula aztertu dugu: POAT (Plan de Orientación y Acción Tutorial: Tutorizazio programa), PAD (Programa de Atención a la Diversidad: Aniztasuna kudeatzeko programa) eta Hizkuntza proiektua (Eskolako hizkuntzen garrantzia eta hauen komunikazio konpetentzia nola erantzun). Horregatik, bakoitzaren ezaugarri nagusiak aipatu eta azaldu ditugu, etorkizunean gure erantzuna modu egokienean bideratu ahal izateko.

Benetako eskola inklusiboa lortu nahi badugu laguntza eta laguntza zerbitzu ezberdinen ikuspegia, lana eta antolaketa era inklusiboan gauzatu behar dugu. Zailtasun edo urritasun bat duen haurrari erantzuteko laguntza profesionala beharrezkoa denean, hauekin lan kooperatiboa egin behar dugula argi izan behar dugu.

This slideshow requires JavaScript.

Rafael Medinak talde kooperatiboak norberaren ikaskuntza edota lana lortzeko besteen lana eta ikaskuntza beharrezkoa duen taldea bezala definitzen du, helburua beti bikoitza dela aipatuz: ikaskuntza eta sozializazioa. Tutore, irakasleria eta talde multiprofesionalen arteko talde lan bateratua behar beharrezkoa da zailtasunei era egokian aurre egin ahal izateko.

Talde multiprofesionalek eskolarekin lan egin behar du urritasun edota zailtasun bat duen haurrari erantzuna emateko, eta ez du soilik ume horrekin, indibidualki, lan egin behar. Beste hainbatetan aipatu dudan bezala premia berezia duena eskola da, ume horren zailtasunei aurre egin ezin diolako. Horregatik, laguntza behar duena eskola da, eta laguntza horri esker ume horren oztopoak gainditzen ikasiko du.

Aurreko astean, Bergarako AransGi eskolako aditu batekin elkarrizketa bat izateko aukera izan nuen, eta inklusioaren ikuspegiaren gaia jorratu genuen. Teoria mailan oso ondo dagoela aipatu ondoren, gaur egungo eskola eta irakasle gehienek inklusiboak izatetik urrun daudela aitortu zidan. Bere elkarteak haur gorrekin egiten du lan, hauek premia berezi handiak dituzten umeak direlarik. Hori dela eta, elkartearen profesionalen laguntza oso onartua eskertutakoa da eskola guztietan. Profesionala eskolara joan aurretik haur hipoakusikoaren tutore edo irakasle taldearen ardura handia bada ere, profesionala eskolan bertaratzen denean ardura hori guztiz desagertzen da, ardura guztia profesionalari transferitzen baitio.

Aipatutako egoera jarrera txar baten adibidea da. Ume bakoitzaren ardura tutorearena da, eta umeak izan ditzakeen zailtasunei erantzuteko profesional baten laguntza behar badu, hau onartu, aprobetxatu eta berarekin kooperatiboki lan egin behar du. Kanpoko errekurtsoa gure taldearen parte izan behar da, guztiok batera lan egin ahal izateko. Horrela guztiok ikuspegi eta bide berdina jarraitzeko aukera gauzatuko da, erantzunaren kalitatea bermatuz. Oztopoak gainditzeko irakasle ekipo osoa inplikatu behar da ikasleri osoari erantzunez.

Kulturaniztasunetik kulturartekotasunera

Promises (2001) – Carlos Bolado & B.Z. Goldberg & Justine Shapiro

Promesas dokumentalak, ume talde baten begiradaren bidez, palestinar-israeldar gatazkara hurbiltzen gaitu. Umeek horrelako gatazka batean murgilduta dagoen herrialde baten parte izatearen ondorioak azaltzen dizkigute, hau da, euren egoera eta bizitza ezaugarri adierazgarrien bidez gatazkaren ulertze sakonerantz abiatzen gaituzte.

Baina, gatazkaren gaia baino haratago, dokumentalak, kulturaniztasuna eta kulturen arteko elkarbizitzaren inguruan hausnartzeko gonbidapena egiten digu, kulturen arteko errespetua eta bizikidetzaren aberasgarritasuna azpimarratuz.

Gure testuingurura bueltatuz, azken urteetako etorkin kopurua dela eta, euskal herriko eskoletako kultura aniztasuna nabarmena da, eta horren kudeaketa zuzena egitea ezinbestekoa da. Hizkuntzarekin gertatzen den bezala, etorri berria, gure kultura ezagutu behar du, gurean murgildu behar da, gure arau eta ohiturak barneratzeko, baina, prozesu horretan, ez gara bere jatorrizko kulturaz ahaztu behar.

Kultura berrian murgiltzeak gizarte berria ezagutzea eta bertan bizitzeko trebatzea esan nahi du, eta ez, bere kultura propioa alboratzea. Helburua beti kultura gehitzailea lortzea da, hau da, kulturen arteko oreka eraikitzea, eta gure inguruan dugun kultura aniztasuna ezaugarri esanguratsu eta aberasgarria izatea.

Horregatik, kultura berriekiko interesa piztu behar dugu, hauen inguruko informazioa emanez eta noski guztiekiko errespetua bermatuz. Kulturartekotasuneko kultura sortu dezagun!

“Ikaskuntza arazoak Eskola Inklusiboan” Jardunaldi Pedagogikoa

Egun dezente pasa dira aste santutik, gehiengoek oporrak ahaztuta izango duzue eta udako opor egunetan pentsatzen hasiak izango zarete. Hala ere, oraingoan, aste santua baino lehen, irakasleen unibertsitate eskolan izandako hitzaldi edota jardunaldiekin nator, oso interesagarriak izateaz gain, oso esanguratsuak eta aberasgarriak izan baitziren.

Talde txikitan banaturik, lau hitzaldi edo ekintza ezberdinetan parte hartu genuen, Arabako Gorrak, Aspace Gipuzkoa, CRI (Centro de Recursos para Invidentes) eta ONCE ren eskutik. Jasotako informazioa ugaria izan zen baina sarrera gehiegi ez luzatzeko era laburrean aipatutako ditut bakoitzak nabarmendutako gaiak.

Arabako gorrekin entzumen urritasuna duen pertsona batekin komunikatzea nola del esperimentatu genuen, daktilogia, zeinu hizkuntza eta gorputz adierazpena landuz. Aspacekoek komunikazio handigarrien sistemei buruz hitz egin zuten, pertsonaren zailtasunak ahaztu eta bakoitzaren gaitasunak indartu behar direla azpimarratuz. CRIkoen hitzaldia ikusmen urritasuna duten ikasleentzako material egokituaren erakustaldia izan zen. Eta azkenik, ONCEk ikusmen urritasun mota ezberdinak azaldu eta hauek gure baitan esperimentatzeko aukera eskaini zigun, betaurreko berezi batzuk jantzita.

“Ezin ditugu guk mugak jarri”

Horrelako esperientziak arlo akademikoaren konbinatzearen garrantzia azpimarratu nahiko nuke. Hilabeteetan zehar urritasun ezberdinak dituzten umeentzako curriculum, material, antolaketa eta jarreren egokitzapenari buruz hitz egin eta gero, horrelako hitzaldi bati esker, mila aldiz entzun eta idatziko hitzak benetan barneratu nituen. Ikusmen urritasuna duen ume batentzako materiala moldatu behar dela esatea oso ondo dago, eta oso erraza da aldi berean. Baina material hori esku artean duzunean, horren atzetik dagoen lana eta esfortzua modu esanguratsuan ikasten duzu, betirako barneratuz.

“Bakoitzaren funtzioa ezagutzea ezinbestekoa da”

Etorkizunean, irakasle lanak egiten gaudenean, aipatutako elkarteak zein bestelako mila elkarte, gure profesional talde eta laguntza izango dira hezkuntza premia berezien kasutan. Horregatik, hauek ezagutu behar ditugu, zeintzuk diren, zeintzuk dira euren helburuak eta nolakoa da egiten duten lana, eurekin era egoki eta zuzenean koordinatu ahal izateko eta ondorioz, hezkuntza premia berezia duen haurrari dagokion erantzuna emanez.

“Ezin dugu zailtasuna edota akatsa ikusi, gaitasuna eta aukera baizik”

Eta guzti honekin, gure eskolan egondako hizlariei eskerrak eman nahi diet, egiten duten lana ikaragarria eta benetan ederra baita. Eta irakasle-eskolako zuzendaritzari, egunetik egunera teoria mailan eskaintzen diguten diskurtso akademikoa horrelako ekintzen bidez barneratzeko aukerak gehiagotan antolatzeko animatzen dut.

“Eredu gara, nire jarrerarekin hobekuntza positiborako dinamika sortzen dut”

“La ratita presumida” ipuina ume itsuentzat

The Butterfly Circus

Pelikula laburra bada ere, honi esker sentitu eta ikasteko aukera zabala da.

Garai batean, zirkuak ezberdinak ziren pertsonak batzen zituen, beraiei esker ikuskizun barregarria eskaintzeko asmoz. Ezberdinak zirenen etorkizun aukera bakarra , baztertuak edo abandonatuak izateaz gain, zirkoaren ikusleen barrearen arrazoia izatea zen.

Baina tximeleten zirkua beste motatako zirkua zen, bertan, benetako ikuskizunak eskaintzen ziren: kolorea, mugimendua eta magia. Bertan, guztiak onartuak dira, baina, bizitzaren edertasunean sinetsi arte ezin dira ikuskizunaren parte izan, norberak duen gaitasunean sinetsi behar du, zorigaiztoko sentimendua baztertuz.

“Mundu honek behar duena edertasun pixka bat da”

Gure protagonista, guztiengatik babestua dagoen arren, laguntza eskatzen duenean ez diote berehalako laguntza ematen, bere autonomia eta gaitasunak indartuz.Honi esker, ingurukoen laguntzari esker, norberak bere buruari gai dela esaten dio, norberaren gaitasunetan sinetsiz eta ikuskizunaren parte izateaz gain, gainontzekoen eskerrak eta mirespena lortuz.

Horregatik, etorkizunean, gure haur hezkuntzako geletan izango ditugun altxor txikitxoekin, norberaren ezaugarriekin bizitzen irakatsi behar dugu, arazoei irtenbidea bilatzeko estrategiak landuz. Norbaiten urritasun edota zailtasuna goraipatzen badugu, eta pertsona horri, honen ondorioz, zerbait egiteko gai ez dela gogoratzen badiogu, ez da inoiz hori egiteko gai izango, zailtasuna bizitza osorako oztopoan bihurtuz . Bere urritasun edota zailtasuna gainditzera motibatzen badugu aldiz, nahi duena egiteko gai dela gogoratzen badiogu, bere buruan sinetsiko du, eta gai izango da (pigmalion efektua).

Etiketak beste pertsona batek jarritako nabardurak dira eta pertsona bera estaltzen du. Ume guztiek ez dute beti etxean hitz politak edo motibatzaileak entzuteko aukerarik eta horregatik, besteen tratua norberaren gaitasunak mugatzen dituztela gogoratu eta gure haurren gaitasunetan sinetsi eta hauek indartzen saiatu behar gara, haurrari gai dela adierazi eta erakutsiz.

“ Borroka zenbat eta handiagoa izan, garaipena loriatsuagoa da”

Eraiki dezagun tximeleten eskola! Bazterketa elkarlanean bihurtu eta ezkutatzeko gogoak ekintzak aurrera eramateko indarrean bilakatu!

Berdin hezitu vs Berdintasunean hezitu

Aurreko batean, klase kide batek, taldeko lan bat zuzentzean, nire esaldi batekin ados ez zegoela esan zidan. Nire esaldiak eskola inklusiboa guztiok berdintasunean heztean oinarritzen dela esaten zuen, eta berak, irakasle batek klasean esan zigunez bezala,  ezin ditugula ume guztiak berdin tratatu adierazi zidan. Berdin tratatzea eta berdintasunean heztearen arteko ezberdintasuna azaltzean nirekin bat egin zuen.

Nahaste hau haur hezkuntzako irakasle izateko ikasten dabilen norbaitengatik ematen bada, hau da, egunero, eta orduro inklusioari buruz hitz egiten duen norbaitengatik ematen bada, antza berdinak baina oinarrian hain ezberdinak diren bi ekintza edo jokabideen arteko ezberdintasunak azaltzea ezinbestekoa dela pentsatu dut.

Berdintasuna diskriminazioa eta bazterketa alde batera uzten dituen heziketa eredua da, era berean, pertsonen arteko desberdintasunak kontuan hartzen eta onartzen ditu. Horrela, nork dauzkan gaitasunak bultzatzen ditu, pertsonak autonomo, solidario, kritiko eta zuzen bilakatzeko asmoz.

Bakoitzaren ezaugarri eta gaitasunak ezberdinak direnez, guztiak berdin tratatzen baditugu, ezinezkoa izango da berdintasuna bermatu. Berdintasuna, bakoitzaren ezaugarri eta gaitasunak aintzat hartuz, guztion garapen integrala aurrera eramateko aukera ziurtatzen du.

Adibide bat jartzearren, gure gelan, entzumen urritasuna duen ume bat dugula pentsatuko dugu. Gure ikasle guztiak berdin tratatzen baditugu, honi, entzumen urritasunik ez duten ikasleei bezala, ahozko azalpenak emango genizkioke, bere ikasketa prozesua porrotera eramanaz. Gure gela berdintasunean hezten badugu aldiz, azalpen bera zeinu, keinu edo irudiekin emateko moldatuko dugu, guztiek, informazio bera jaso dezaten eta guztion ikasketa prozesua arrakastatsua bilakatuz.

Berdintasuna hasieratik bukaera arte landu beharreko ikuspegi eta jokabidea da, eta ez soilik diskriminazio arazoa agertzen denean. Berdintasun eza guztiei eragiten digun arazoa da. Berdintasunean heztea gure egunerokotasunean lagungarria izango da, guztiontzako: egungo estereotipo eta etiketak sortzen dituzten arazoak ekiditeko baliabidea baita.