Gertakari kritikoaren bitartez gure ahotsa zabaldu

Gure gizartea gero eta kontrolatuagoa dago eta horrek salatzeko edota protestatzeko beldurra handiagoa eta orokorragoa izatea du ondoriotzat. Isiltasun-politikek kritikotasunik gabeko hezkuntza eta gizartea dakar. Horri aurre egiteko, beharrezkoak dira erantzun bakarreko eta isiltasunaren dinamika apurtzen duten aktibistak.

Gertakari kritikoak teknika ezin hobea da gero eta isilduagoak diren ahotsak zabaltzeko eta, horrela, ardura soziala garatzeko. Gertakari kritikoak narrazio ez autoritarioa du oinarri eta gizartearen transformazioa helburu.

Horregatik, guk gure gertakari kritikoa aukeratu, modu laburrean idatzi eta, komunikazio-estrategiak eta multimedia-hizkuntza erabiliz, bideoan grabatu dugu.

Anonimotasuna izan da nagusi. Modu sinple eta laburrean egin dugunez, ez ditugu bete gertakari kritikoaren pausu edota prozedura guztiak baina, hala ere, oso aberasgarria eta gure ahotsak zabaltzeko erabilgarria izan da.

Jasotako gertakariek gure artean ardura handia sortzen dituzten gaiak biltzen dituzte. Hausnarketa pertsonala indartzeko bide izan da eta, era berean, gertatzen dena ulertzeko eta horren inguruko kontzientzia garatzeko aukera eman digu.

Gertakari kritikoaren teknikari esker, ardura eta arazoen ebazpenari garrantzia ematen zaio, hezkuntza eta, aldi berean, gizartea eraldatuz. Ondorioz, gertakari kritikoaren teknika zein aurrera eramandako ariketa txikia, giza zientzietako edozein ikerketa edota norberaren barne-hausnarketa aurrera eramateko teknika egokia eta erabat aberasgarria izateaz gain, gizartearen ardura soziala garatzeko eta justizia soziala lortzeko bidea da.

Kulturaniztasunetik kulturartekotasunera

Promises (2001) – Carlos Bolado & B.Z. Goldberg & Justine Shapiro

Promesas dokumentalak, ume talde baten begiradaren bidez, palestinar-israeldar gatazkara hurbiltzen gaitu. Umeek horrelako gatazka batean murgilduta dagoen herrialde baten parte izatearen ondorioak azaltzen dizkigute, hau da, euren egoera eta bizitza ezaugarri adierazgarrien bidez gatazkaren ulertze sakonerantz abiatzen gaituzte.

Baina, gatazkaren gaia baino haratago, dokumentalak, kulturaniztasuna eta kulturen arteko elkarbizitzaren inguruan hausnartzeko gonbidapena egiten digu, kulturen arteko errespetua eta bizikidetzaren aberasgarritasuna azpimarratuz.

Gure testuingurura bueltatuz, azken urteetako etorkin kopurua dela eta, euskal herriko eskoletako kultura aniztasuna nabarmena da, eta horren kudeaketa zuzena egitea ezinbestekoa da. Hizkuntzarekin gertatzen den bezala, etorri berria, gure kultura ezagutu behar du, gurean murgildu behar da, gure arau eta ohiturak barneratzeko, baina, prozesu horretan, ez gara bere jatorrizko kulturaz ahaztu behar.

Kultura berrian murgiltzeak gizarte berria ezagutzea eta bertan bizitzeko trebatzea esan nahi du, eta ez, bere kultura propioa alboratzea. Helburua beti kultura gehitzailea lortzea da, hau da, kulturen arteko oreka eraikitzea, eta gure inguruan dugun kultura aniztasuna ezaugarri esanguratsu eta aberasgarria izatea.

Horregatik, kultura berriekiko interesa piztu behar dugu, hauen inguruko informazioa emanez eta noski guztiekiko errespetua bermatuz. Kulturartekotasuneko kultura sortu dezagun!

Denentzako eskola posible bihurtzen duten baldintzak

Eta aurreko sarrerari jarraipena emanez, eskola iklusiboaren ametsera gerturatzeko eman beharreko urratsak aipatzea (edo errepikatzea) garrantzitsua dela uste dut, teoria errealitatea bihurtzeko bidea baita.

1. Komunitatearen zerbitzurako ikaste-komunitate den aldetik, eskola bere tokian ostera ipintzea

Eskolak, zor zaion jatorrizko tokia berreskuratu behar du, funtzio banaketa definituz.

2. Eskola: komunitatea

Komunitatearen definizioa argi izatea garrantzitsua da, eta gure asmoa eskola komunitate bat izatea bada, bertako kide guztien arteko harremanak, elkarreragina eta interakzioak sendotu behar ditugu, guztiak onartuz eta guztien beharrak kontuan hartu eta erantzunez.

Inklusiboa ezin da printzipio handien eremura bakarrik mugatu, eguneroko hezkuntza praktikan eragina duten erabakien bitartez operatibo bihurtu behar da.

3. Eskola, komunitate barnean

Eskolak bere burua komunitateko beste pertsona, erakunde eta zerbitzuekin elkarlanean aritu behar da: familia, gizarte eta osasun zerbitzuak, zerbitzu psikopedagogikoak, aisia, zentroak,  etab., bera parte den komunitatearen hezkuntza-eginkizuna sustatuz.

4. Egiazko curriculum-oinarri orokorra planteatzea

Denentzako eskola egin nahi dugunean curriculuma zehaztea behar batean bihurtzen da: zer eta nola ikasi behar duten benetan, errealitatea aztertuz eta honetara egokituz, benetan garrantzitsua dena azpimarratuz eta beharrezkoa ez dena baztertuz.

5. Programatzea, denek ikasteko: ikaskuntza eta irakaskuntzaren pertsonalizazioa

Nahiz eta berdintasunean oinarritu, ezingo ditugu guztiak berdinak balira bezala tratatu, batzuentzako lana egiten eta beste batzuk baztertuz. Irakatsi nahi duguna ikasleen hezkuntza ezaugarri eta premietara egokitu behar dugu, ikaskuntza pertsonalizatuz.

Ikasgaiak ikasle guztientzat ulergarriak, esanguratsuak eta aberasgarriak izan behar dira, guztien mailara egokitutakoak.

6. Ikasleen autonomia sustatzea: ikasketen eta norbanako arauak

Autonomoak direnak horren autonomo ez direnei autonomia lortzen laguntzeko aukera eman, guztiok laguntzarik gabe ikasteko gaitasuna lortu dezaten, hau da, ikasten ikasteko. Estrategiak diseinatzerakoan, ikasle ezberdinak elkarreraginean egoteko aukera eskaini behar zaie, elkarrekin eta elkarrengandik ikasteko aukera zabaltzeko.

 

Zine Forum metodologiaren alde

Sarrera hau ez idaztea nahiago nuke, baina tamalez, pasadan astean gelan bizi izandakoak hau egitera behartzen nau.

Nire lehen sarreran, metodologia atsegin baten aukeraketa eta erabileraren garrantziaz mintzatu nintzen. Metodologia motibazio handienaren edota motibazio ezaren oinarria izan daiteke. Era berean, motibazioa ikaskuntza esanguratsuaren funtsezko alderdia da. Ondorioz, metodologia motibagarri bat ikaskuntzaren helburuaren arrakasta lortzeko gakoa da.

Gure irakasletako batek, bere irakasgaia aurrera eramateko, pelikulen ikuskapen eta hauen inguruko “zine forum”etan oinarritutako metodologiaren alde egin du. Baina, honen aurrean aurkitu duen erantzuna oso desatsegina izan da, modu politean esatearren.

Pantaila handiko irudi sekuentziei esker, beste errealitate batzuk ezagutu ditzakegu, hauek barnetik ezagutu eta irakasle izateko hain garrantzitsua eta ezinbestekoa den hausnarketari ekin, ikaskuntza handiak barneratuz. Nor ez da “Rebelión en las Aulas” (James Clavell, 1967) pelikula ikusterakoan irakaslearen motibazio eta inplikazioaren garrantziaz ohartu? Nork ez du “Los chicos del coro” (Christophe Barratier, 2004) filma ikusterakoan artearen botereari buruz pentsatu? Edota, nork ez du beldurra sentitu “La ola”n (Dennis Ganse, 2010) erakusten den metodologiaren indarra ikusita?

Klasean pelikulak ikusteak abantaila erraldoi bat du, pelikula irakasle begien bitartez aztertzeaz gain, ikaskideen zein irakaslearen ikuspegi, pentsamendu, hausnarketa eta iritziak jasotzeko aukera eskaintzen du, norberaren hausnarketa propioa eta ikaskuntza ikaragarri aberastuz. Era laburrean esanda, ekintza aberasgarri eta eraginkorra. Metodologia erabat positiboa.

Hala ere, ekintza hauen aurrean, ikaskide batzuen erantzuna ez da batere positiboa. Batzuek, pelikula hauek Hollywoodeko filma arrakastatsuak ez direnez, aspertzen direla aitortzen dute, bestelako zereginetan denbora emanez. Beste batzuk aldiz, gelatik alde egiten dute, irakaslearen proposamena zein lana gutxietsiz eta teoria hutsa ez diren metodologiei bizkarra emanez.

Gaur ikaskideak direnak etorkizunean umeen garapenaren eta nortasunaren eraikuntzaren agente garrantzitsuenetako bat izango dira. Horregatik, horrelako ekintzak aprobetxatu eta hauetaz baliatu beharko ziren egingo duten lanaren inguruan sakonki hausnartzeko.

Haur Hezkuntzako haurrak ez dira jostailuak, euren nortasuna, izaera, emozioak, kognizioa eta azken finean bizitza eraikitzen ari diren pertsona txikiak dira eta gure errespetu osoa merezi dute. Errespetu hori, gehiago ikasteko eskaintzen dizkiguten aukera guztiak ondo aprobetxatuz adierazten da.

Beraz, lerro hauen bitartez, irakaslea bere metodologiarekin aurrera jarraitzeko animatzen dut. Era berean, beste errealitate batzuk ikustea eta hauek komentatzea eta barne hausnarketa aurrera eramatea gustuko ez dutenei, benetan Haur Hezkuntzako irakaslea zer den eta horrek zer eskatzen duen sakonki pentsatzea eskatzen diet.

Parte-hartzea gelan

Eskola Inklusiboaren ezaugarri nagusia guztion parte-hartzea da, beraz, hau bultzatzea ezinbestekoa da. Horretan oinarrituz, gure gelan, behin eta berriz, gai ezberdinak jorratzeko asmoz “eztabaida” txikiak egiteko aukera ematen digute baina, esan beharra dago, guztion parte-hartzea lortzetik oso urrun gaudela.

Eztabaidetan parte hartzen duten ahotsak, gehienetan, berdinak dira. Gainera, eztabaidek hartzen ohi duten tonu altuaren ondorioz, beste ahots batzuen parte-hartzea oztopatzen da. Arazo nagusiena txandak errespetatzen ez direla da, eta honekin batera, entzuketa aktiboaren ekintza partaide batzuentzan artean ekintza ezezaguna dela.

Entzuketa aktiboa, besteak hitz egiten duen bitartean isilik egotea baino gehiago da, besteak esaten duena entzun behar eta ondo ulertu dugula baieztatu behar da. Kasu askotan, etiketa eta aurre-iritzien ondorioz, gure aurrean dugun pertsonaren hitzak zeintzuk izango diren uste dugu, eta, pertsona hori hizketan hasten denean, esaten duena entzun beharrean, guk pentsatzen duguna entzuten dugu.

Eztabaida, elkarrizketa edota harreman bat eraginkorra eta aberasgarria izan dezan, bestea entzuteko prest egon behar gara. Entzun, ulertu eta ulertutakoari buruz pentsatu. Txandak eta isiltasunak errespetatu behar dira, baina aurrean dugun pertsonaren hitzak eta sentimenduak baita. Ahots eta iritzi gainjarpenak alde batera utzi behar dira, guztion arteko elkar ezagutza eraikitzeko.

Aurrekoan, gelan, hitz eta adierazpen egokien erabilera azpimarratu zen. Honen garrantziarekin bat nator baina galdera bat etortzen zait burura behin eta berriz: nire aurrean dudan pertsona nire hitzak entzuteko prest ez dagoenean, zertarako da baliagarria munduko azalpen onena egitea? Gainera, mezu asko, hitzak baino gehiago dira, eta hauek, nahiz eta hitz egokienak erabili, entzuketa aktiborik gabe, ez ditugu inoiz ulertuko.

Parte-hartzea ez da zure iritzia ematean oinarritzen soilik, benetan parte hartzeko, bestearen hitzak entzun, ulertu, onartu eta honen inguruan pentsatu behar da. Haur Hezkuntzako gela batean parte-hartzea sustatzeko, lehendabizi gure artean parte hartzeko gai izan beharko gara. Beraz, gerora irakasle inklusiboak izateko, gaur ere, aurreiritziak etxean utzi eta zure ikaskidea entzuteko prest egon! Bere iritzia zurea bezain baliagarria, beraz, errespetatu eta horretaz baliatu zurea aberasteko!