PLE: nola ikertzen dut?

Behin PLEa zer den eta nola osatzen den barneratu dugunean, gure PLEa diseinatzeko eta, batez ere, horren inguruan hausnartzeko momentua da.

Edozein ikaskuntza- edota ikerkuntza-prozesu aurrera eramateko, ezinbestekoa da norbere ikasketa ingurune pertsonalaz kontziente izatea. PLEaz kontziente izateak norberak ikasketa edota ikerkuntza-prozesua aurrera eramateko erabiltzen dituen fase, estrategia eta baliabideak aztertzea dakar. Era berean, azterketa horrek norbere lana antolatzeko eta egiteko moduaren inguruko hausnarketa bideratzen du.

Hau da, PLEak gure egitekoaren ezaugarri nagusiak jasotzen ditu eta horri esker, gure ikasketa ingurune pertsonalaren indarguneak eta ahulguneak identifikatu ditzakegu. PLEa gure ikaskuntza- edota ikerketa-prozesua baloratzeko ezinbesteko tresna da eta eraginkortasuna lortzeko gakoa.

Hona hemen nire PLEa, ikaskuntza, irakaskuntza eta ikerketan aurrera egin ahala moldatu eta eguneratu beharko dena:

 

 

Gelaren antolaketa haurren interesen arabera aldatu behar da

Aste honetan, blog batean irakurri dut “El miedo al aula desnuda” izenburupean idatzitako esperientzia eta iritzia. Bertan aipatzen diren gako eta argudioen ondorioz, gelaren antolaketa, erabilera eta apainketaren eragina eta garrantziaren inguruan hausnartu dut.

Gehienetan, guztiok “gela arruntak” bezala ezagutzen ditugunak aldez aurretik ezarritako txokoetan banatuta egoten dira, altzairu eta materialez beteta. Ohitura zabalduena da ikasturte osoan zehar beharko den materiala gelan izatea eta, batzuetan elementuren batzuk aldatzen badira ere, oinarrizko antolaketa bera ikasturte osoan zehar mantentzen da.

Badira, baina, beste aukera batzuk. “Pedagogias vivas” bezala ezagutzen direnak, hezkuntza eta haurra bera beste modu batera ulertzera gonbidatzen gaituzte, gela erabat moldagarria den espazio batean bihurtuz.

Gela haurren nahi, interes eta beharretara moldatu behar da. Haurren nahi, interes eta beharrak ikasturtean zehar aldatzen dira eta ondorioz, espazioaren antolaketa, erabilera eta apainketa haurrek bizi duten momentuarekin bat egin dezaten, ikasturtean zehar gela aldatu behar da. Aldaketa horretan, haurrak izan behar dira protagonista: gela haurren erabaki eta lanari esker eraiki eta apaindu behar da, gela haurrentzako gune esanguratsua bilakatuz eta haurren poztasuna ziurtatuz.

Azken txanparen emaitza

Kurtsoaren amaierarekin batera, mota guztietako ebaluazioak datozkigu, eta ikaste koaderno honen atzetik dagoen “Eskola Inklusiboaren Oinarriak” irakasgaiaren kasuan, ebaluazio horren zati bat gure autoebaluazioa da.

Lerro gutxitan irakasgaiaren garrantzia, zer ikasi dut, zer zailtasun izan ditut, nola ikasi dut, nola sentitu naiz, hezkuntza premia berezien inguruko jarrera, izandako emaitzak eta nire etorkizunari buruzko gogoeta azaldu eta baloratu behar dut.

Eskatu digutena, niretzako behintzat, ez da lan erraza.Irakasgai honi esker gauza anitz ikasi ditut, eta ez hori bakarrik, nire lan egiteko modua, nire hausnarketa pertsonala eta nire irakasle eta pertsona bezala ditudan pentsamendu eta jarrera guztiz aldatu dira. Gelan zein indibidualki landutako gaiek, nire profil profesionala osatzeko baliagarria izateaz gain, nire nortasuna eraikitzen jarraitzeko aukera eman didate.

Aniztasuna gure gizartearen errealitate bat da, eta honetaz kontziente izan behar garela ikasi dut. Gure etorkizuneko gela edo norberak bizi ahal dituen egoera ezberdinetan aniztasunarekiko tratamendu egokia eta aberasgarria zein den ulertu dut. Ez naiz beldurtu behar, ez dut inor baztertu behar eta estereotipo, aurreiritzi, etiketa, jarrera diskriminatzaile edota arrazakeria identifikatu eta blokeatzen saiatu behar naiz.

Inklusioa jarrera edo pentsamendu bat da, izateko eta lan egiteko modua. Gure egunerokotasunaren parte izan behar da, gure harremanen ezaugarri. Integrazioa eta inklusioa zein berdin eta berdintasuna gauza bera esaten ez duten hitz bikoteak dira eta kontrakoa adierazten dutela esatera ausartuko nintzake. Inklusioan pertsonengan sinesten da, bere gaitasunak izan ahal dituen oztopo ezberdinen gainetik jarriz. Inklusioak ikasle guztien ikaskuntza eta partaidetzarako aukerak ematen ditu. Horretarako, bakoitzaren beharrak kontuan hartzen dira, eta hauek erantzun ahal izateko, antolaketa, esku-hartzeko edo proposamen metodologiko ezberdinak proposatzen dira. Horrela, guztien eskubide eta aukera berdintasuna bermatzen da.

Garrantzi handikoa da aurrean dugun pertsona kontuan hartzea, eta hau esaten dudanean, pertsona bera kontuan hartzea da, ez bere urritasun edo ezintasuna. Pertsonen zailtasunetan arreta gehiegi jartzeko joera dago, bere gaitasunak ahaztuz. Bakoitzaren ezaugarri eta aukerak indartu behar ditugu, bestearengan sinetsi eta honen garapena bultzatuz.

Honekin batera, aldagai kognitibo zein emozionalek ikaskuntza prozesuan duten eragina azpimarratu behar da. Hauei ematen diegun trataera, pertsonaren behar eta erantzunaren araberakoa izan behar da, bakoitzaren ikaste prozesu hezitzailea aberasgarria izan dezan. Guzti honetan, irakasle, ikasle eta noski, familien arteko talde lana, kooperazioa eta kolaborazioa ezinbestekoak dira. Komunikazio eta harreman jarraituak gure lanaren parte izan behar dira, guztion artean aniztasuna baloratzeko eta honi erantzuteko eskolak behar dituen egokitzapen ugariak pixkanaka gauzatzeko.

Hezkuntza premia berezien inguruan asko idatzi dut: hauen bilakaera historian zehar, hauei erantzuteko dauden profesional profil ezberdinak, eta milaka azalpen ezberdin. Baina, denbora honetan zehar benetan ikasi dudana behar hauen beste ikuspegi bat izan da: ez dagoela hezkuntza premia berezirik, premia guztiak erantzuna eskatzen duten beharrak dira eta horretarako gai izan behar garela (tutorearen papera eta honen eginbeharra azpimarratuz).

Hezkuntza sistemak eta eskola komunitateak bere antolaketa eta lan egiteko modua aldatu behar dute, ume guztien premiak erantzun eta guztiontzako kalitatezko hezkuntza bermatu ahal izateko. Horregatik, premia berezirik aipatzekotan,  hauek  umeen premiak ez direla azaldu behar da, hezkuntza sistemarenak baizik. Gure eskola da benetan behar handia eta berezia duena, eta honi aurre egiteko, guztion arteko sare kolaboratiboa sortu eta pausoz pauso gizarte honek behar duen aldaketa eraiki behar dugu.

Ikasketa koadernoan zehar, eta nola ez, sarrera honetan ere, aldaketa hitza askotan errepikatu da. Esan bezala, inklusioa ikuspegi, jarrera eta pentsamolde bat da, baina guzti hori errealitatea bilakatzeko, gure eskolaren aldaketa eman behar da. Lan asko dago aurretik, eta guztiok batera, bide berdina jarraituz, aurrera egin behar dugu, normalizazioaren ametsa gure egunerokotasunaren parte izan dadin. Ez dugu inoiz ahaztu behar norberak proposatutako aldaketa txikiak garrantzi handikoak direla, horiek baitira inklusioaren bidea eraikitzen dutenak. Eta bide horrek guztiontzako kalitatezko eskolaren arrakastara eramango gaitu.

Hezkuntzaren indarrean, eskolaren aldaketan eta inklusioaren errealitatean sakonki sinesten dut, eta horretan, irakasgai honek, edo hobeto esanda, izandako irakasleak, asko lagundu dit. Bere ekimena eta gogoen bidez, mundu honek behar duen eskola eraikitzea posiblea denaren sentimendua kutsatzen du, norberaren ekintza txikien bidez aldaketa handiaren partaide izateko gaitasuna dugula transmitituz. Eta lerro hauek aprobetxatuz, irakasle horri, nire esker beroenak eman nahi dizkiot, bidean aurkitutako oztopoak gainditzeko eta lanean jarraitzeko indarrak oparitu dizkidalako.

Hala ere, etorkizunari begiratzean, nire ardura handia da. Askotan, tamalez, nire ikaskideen proposamenak eta jarrerak aztertuta, hauetako batzuk, nahiz eta euren diskurtso akademikoan inklusioaren ikuspegia defendatu, honek ekartzen dituen aldaketetarako prest ez daudela ondorioztatu dut. Teoria eta praktikaren arteko lotura faltak hezkuntzaren inkoherentzia markatzen du eta horrek gure etorkizuneko eskolan izango dituen ondorioek asko kezkatzen naute. Gainera, datorkigun hezkuntza erreforma ez da lagungarria izango, eta gizarteak honen aurrean itsu eta geldi jarraitzen badu gutxiago. Baina ezin dugu etzi! Eraman dezagun teoria praktikara! Gure jarrera gure pentsamenduaren isla izan dezan! izan gaitezen eredu eraikitzaileak!

Nire buruari dagokionez, ikasgai honen ordu guztietan (eskola eta eskolaz kanpokoetan) ederki sentitu naizela aitortu behar dut. Momentu batzuetan, nire ikaskide batzuen jarrera gogorra edo desegokia deseroso egotera eraman nauten arren, gehienetan, gogotsu  eta errespetu osoz hartu dut parte. Aktiboki entzun eta besteek azaltzen zutena ulertzeko ahaleginak egin ditut, elkarreragin aberasgarria bideratuz. Lan indibiduala eta taldekoan ondo moldatu naiz, bi alderdietako ikaskuntza eta hausnarketa batuz.

Irakasleak emandako malgutasuna aprobetxatuz, nire lan pertsonala nire eginbehar pertsonalen arabera antolatu dut, ikasketa prozesu erosoa lortuz. Jarraitutako estrategia gelan esandakoak entzun, hauek jaso, parte hartu eta guzti horrek sortutako interes, galdera, eta barne sentimendu ugariak ondo aprobetxatu ditut. Egunetan zehar, gai eta galdera ezberdinei, buelta asko eman ostean, nire ondorioak hitzen bidez azalerazten saiatu naiz. Bidean zalantzaren batekin topo egin dudanean, eskura ditugun baliabide ezberdinak erabili dut nire ikerketa pertsonala burutzeko, nire galderei erantzuna emanez.

Planteatutako metodologiak norberaren erritmoa errespetatu du, eta batzuentzat kontzeptu, gai eta eginbeharrekoak nahasketa handia suposatu duten arren, niretzat ikasketa prozesu esanguratsu eta benetan baliagarria izan da. Gure autonomia eta antolaketa pertsonalari bultzada handia eman zaiola esango nuke, eta hori, bestelako lanak kontuan hartuta, eskertzekoa da. Talde lana garrantzi handikoa da, bai, eta indartu behar dugu, bai, baina tarteka, norberaren ikerketa eta hausnarketa indibiduala bideratzeko aukera eskaini behar zaigu.

Bestalde, filmen erabileraren aberasgarritasuna azpimarratu nahi nuke. Aspaldi, honen inguruko sarrera bat idatzi nuen, eta oraingoan, zine forumen aldekoa naizela berriro ere aipatuko dut. Filmek norberaren buruarekin eztabaida txikiak sortzen dituzte, oinarri teorikoen barneraketa bultzatuz. Agian, talde eztabaida egiteko toki eta tartea falta izan zaigu, baina hala ere, ikusitako pelikula guztiak oso esperientzia eraginkorrak izan direla uste dut.

Helburuen arabera lan egin beharrean, gaien loturen arabera eraiki dut nire ibilbidea. Gai batek bestera eramaten duela aprobetxatuz. Horrela, eskola inklusiboaren ikuspegia osatu dut, horrek eskatzen duen pentsamendu eta jarrera barneratuz. Agian, ez ditut helburuak urrenez urren jarraitu baina lortutako azken emaitza irakasgaiaren helburu nagusiarekin bat datorrela esango nuke, eta politikoki ondo ez badago ere, lortutakoaz arro nago.

Orain aipatutako azken emaitza hori ikasketa koaderno oso hau da, hasieratik bukaera arte. Bertan agertzen da orain lerro gutxitan azaltzen saiatu naizen baina ondo laburtu ezin dezakedan guztia: nire eboluzioa, nire ikasketa eta nire lana. Gaiak, kontzeptuak eta irizpideak ugariak izan dira, baina guztietatik garrantzitsuenak barneratutako ikuspegi inklusiboa eta aldaketarako prestutasuna dira. Eskolak dituen premiak erantzun ahal izateko esperientzia, harremanak eta eguneroko lan asko falta zaigu, baina jarrera behintzat, irakasgai eta irakasle honi esker, gurekin daramagu.

Bukatzeko, erantzun beharreko beste galderetako bat ea materia bukatutzat emango nukeen da, eta horren erantzuna, nire kasuan, argia da: ez. Irakasle baten formakuntza ez da inoiz amaitzen, egunerokotasunarekin batera aldatzen da, gizartearen moldaketarekin batera. Eskola Inklusiboa guztiok nahi dugun eskola bada, horretan egunero sinetsi behar dugu, eta egunero hau eraiki behar dugu.

Horretarako, gure ikerketa eta hausnarketa etengabekoa izan behar da, teoria praktikara eramanaz. Horregatik, eta informazioaren bilaketa eta elkartrukatzearen indarrean sinesten dudalako, kurtsoa eta irakasgaia bukatu arren, blogari jarraipena ematea erabaki dut. Agian ez dut azkenaldian bezain aktiboki idatziko (blog hau sortzeko beste blog bat alde batera utzita daukat eta hori ere elikatu behar dut) baina, denbora libre pixkat lortzen dudanean buruan ditudan mila ideia sarera erateko asmoa daukat, guztion kalitatezko hezkuntza sistema berria eraikitzeko gure esku artean ditugun googeta eta proposamenak komunitatearekin konpartitzea ezinbestekoa baita.

Mila esker gure hezkuntza egunetik egunera eraikitzen zaudeten guzti-guztioi, lan ederra egiten ari zarete, segi horrela!

Aniztasunari erantzun

Asko dira eskola inklusiboaren ezaugarriak eta ondorioz, asko dira gertatu beharreko aldaketak. Aldaketa prozesu guztiek luzeak eta zailak izaten ohi dira, eta hau ez da salbuespena. Aniztasunaren trataerak ikuspegi inklusiboa Ikastetxeko Hezkuntza Proiektua (IHP) eta Ikastetxeko Curriculum Proiektuaren (ICP) elaborapenetik hasi eta geletako lana zehaztu eta garatzen den momenturaino zehar kontuan izan eta mantentzea eskatzen du.

Aldaketa prozesu honetan antolaketa atal berezi bat betetzen du. Aniztasunak aniztasuna eskatzen du, hau da, irakasle guztiengana errazago heltzeko antolaketa malgua eta estrategia pedagogiko anitzak, talde kooperatiboa erraztuz. Gelan ere, txoko, baliabide eta pertsonen taldekatze edo antolaketa garrantzi handikoa da. Antolaketa gure beharra erantzun behar dut, bestearekin egon, ikasi, bizi eta pentsatzen laguntzen dutelarik. Honen adibidetzat Antzuola Herri Eskolako eredua aipatu dezakegu. (Ikus Antzuolako Herri Eskola, HikHasi-Antzuolako Proiektuak eta HikHasi-Antzuolako psikomotrizitatea).

Ikasgela inklusiboak behar ditugu, non testuinguruan kokatuz, talde batean erritmo ezberdinak egotea onartzen den eta guztien garapen integrala eta orekatua ziurtatzen den. Proiektuak, txokoak, tailerrak edo bestelako talde mailako estrategia metodologiko ezberdinak erabiltzeko aukera dugu, baina, hauek burutzeko behar dugun espazio eta denboran antolatzeko guztien behar indibidualak zein taldearen ezaugarriak kontuan izango dira.

Garrantzi handikoa da baita, lan burokratiko eta administratiboa izan arren,  kurtso amaieran proposatutako antolaketa, metodologia, estrategia, ekintza, etab.-en onurak eta zailtasunak aztertzea eta hauek urteko planaren memorian jasotzea aldaketa prozesuaren oinarriak eraikiz.

Aniztasunaren trataerari dagokionez, eta barne hausnarketa azaleratuz,  nire ikuspegia inklusiboa da, nire aldaketarako jarrera ona, baina nire kezka handia. Etorkizunean, eskolara joatean, ikuspegi selektibo eta metodologia tradizionala dituzten irakasleekin batera lan egin behar badut, zer egin dezaket eskola inklusiboaren beharra aldarrikatu eta hau lortzearen alde egiteko? Pertsona bakar batek, eta egun batetik bestera, ezin du hezkuntza sistema oso bat aldatu. Hala ere, etzipena ez da bide eta argi izan behar dugu norberak duen lan egiteko modua, norberaren gelan fitxa bat ariketa inklusibo bategatik aldatzea bezalako ekintza txikiek aniztasun aberasgarriaren bidea eraikitzen dutela.

Horregatik, aldaketa handiak ez badira ere, zuen ikuspegia zabaldu, zuen jarrera eredutzat erabili eta inklusioari etzi gabe ekin. Eduardo Galeanok esan zuen bezala, “Jende txiki askok, leku txiki askotan, gauza txiki eginez, mundua alda dezakete”

Eskola inklusiboaren didaktika

Eskola inklusiboari buruz hitz egiterakoan, integrazio hitza ahaztu behar dugu, errespetua, parte-hartzea eta elkarbizitzari lekua utziz. Hezkuntza Berezia eta integrazio gure egunerokotasuneko hiztegiaren parte izaten jarraitzen duten bitartean ezin dugu benetako eskola inklusiboaz hitz egin, hauek segregazioaren ezaugarriak baitira.

Gaur egungo mundua, gizartea eta eskola bera eskola inklusiboaren teoria praktikara eramateko oztopo bihurtu dira. Eskolari dagokionez, hezkuntza sistema, curriculuma, eskolaren antolakuntza, irakaslegoaren pentsamendua, ebaluazioak eta bestelako ekintzak aldatu behar dira. Eskola inklusiboaren arazoa, gaur egungo eskola da.

Hiru dira gure eskola publikoak eskola publiko inklusiboa bilakatzeko gainditu behar dituen oztopo nagusiak:

–          Oztopo politikoa

–          Oztopo kulturala

–          Oztopo didaktikoa

Politikari dagokionez, hezkuntza legeen arteko kontraesanak ugariak dira. Hezkuntza berezia, curriculumaren moldaketa bereziak eta laguntza gelak guztiontzako hezkuntzaren inguruko diskurtsoarekin batera aipatzen dira. Legeak koherenteak izan behar dira kalitatezko hezkuntza eraikitzeko eta hezkuntza inklusiboan murgildu ahal izateko.

Bestetik, kultura. Betidanik, inteligentzia maila erabili da umeen sailkapena egiteko, batzuk beste batzuek gainetik jarriz. Honen arabera, ume batek ikasteko zailtasunak dituela ezartzen da, eta kasu gehienetan, talde eta gela arruntetik bereizten da. Ikasteko gai ez diren umeak daudela pentsatzen jarraitzen dugun bitartean, eta hezkuntza berezi, integrazioa eta curriculumaren moldaketei buruz hitz egiten jarraitzen dugun bitartean, segregazioa onartutako praktika izaten jarraituko du.

Eta azkenik, gure gaiari helduta, oztopo didaktikoak, hau da, eskola eta gela mailan, irakasle modura, gainditu behar ditugun mugak edo beste era batera esanda, aldatu behar ditugun ezaugarri edota ekintzak:

1. Lan egiteko modua: Lehiakortasuna alde batera utzi guztien arteko lan kooperatibo eta bateratua bultzatzeko. Umeek bere ikaskide guztiek, era ezberdinean izan arren, ikasteko gaitasuna dutela ulertu behar dute, eta horretan lagundu. Gelan, eta eskolan, elkarbizitza eta elkar ikasketan oinarritutako komunitatea sortu behar da. Haurrak komunikatzeko (hitz egin eta entzun) beharra asetu behar dute, kalitatezko heziketa lortze bidera.
2. Lan estrategiak: Ikasgai eta eduki zehatzetan oinarritutako curriculuma ahaztu eta arazo zein proiektuetan oinarritutako curriculuma eraiki. Umeen aurrezagutzak zein interesak kontuan hartuta, elkarlanean ikasten ikastea bultzatu behar dugu, harremanak sendotuz, ikerketa tresna nagusian bihurtuz, bestearen interes, idei zein ekintza errespetatuz eta nola ez, guztion garapen integrala maila berean bermatuz.
3. Antolaketa: Espazio eta denboraren antolaketa ekintzaren arabera antolatu behar da, eta ez aldez aurretik ezarritako irizpide edota helburu batzuen arabera. Taldekatzeak heterogeneoak izan behar dira, ikaskuntza interaktibo eta elkar laguntzaren bidez ikasteko aukera eskainiz. Eta azkenik, hausnarketa eta adostasuna bideratzea ezinbestekoa da.
4. Irakaslearen ikuspegi eta formakuntza: Eskola inklusiboaren arrakasta irakasleak aniztasunaren aurrean erantzuteko duen gaitasunean oinarritzen da. Giro atseginak sortzeko gauza izan behar da, haurren interesetan oinarrituz ikasteko motibazioa lortuz.
5. Familiaren parte hartzea: Balioen transmisioa ez da irakaslearen egitekoa soilik, familiarena zein bestelako hezkuntza agenteena ere bada. Aniztasuna onartu eta aniztasunean bizi behar dugu, guztion arteko elkarlana bermatuz. Familiaren parte hartzea eskolan garrantzi handikoa da guztion arteko eta guztiontzat eraikitako eskola izateko.

Eskola inklusiboa lortzeko horretan sinetsi behar dugu, guztiok, eta lana batera egin. Konpromisoa hartu, eta gure eguneroko ekintzak pixkanaka aldatu. Aniztasuna ez da eskolara moldatu behar, eskola aniztasunari erantzuten jakin behar dio, guztioi lekua eskainiz. Guztiontzako kalitatezko hezkuntza publikoa posiblea da, eta guztion lanari esker gizarte osoaren zein banakakoen bizitza normalizaziorantz bideratuko dugu.