Umeak askatu!

Detergente iragarki bat izan arren, 10 herrialdetako 12.000 gurasoekin egindako ikerketa bateko emaitzetan oinarritzen da. Ikerketan jasotako datuen arabera, 5 eta 12 urte bitarteko haurrek ez dituzte egunean 30 minutu baino gehiago pasatzen aire zabalean, EEUUko segurtasun handiko espetxeetako presoek baino askoz gutxiago.

Bideoan, Indianako (EEUU) Wabash Valley segurtasun handiko espetxeko presoentzat kanpoan egoteko duten denboraren garrantzia jasotzeaz gain, presoek aipatutako datua ezagutzen duten momentua eta erantzunak ere jasotzen dira.

Marka eta merkatua alde batera utzita, datuetan zentratzen bagara, bideoak hausnartzeko gonbidapen polita luzatzen digu.

Koordinazio segmentarioa (motrizitate fina): kontzeptua eta lanketa

Koordinazio segmentarioa gizakiaren jarduera motor landuena eta konplexuena da, izan ere, objektu bat hartu eta manipulatzeko erabiltzen dugu (adibidez boligrafo bat hartu eta idatzi). Garai batean motrizitate fina bezala ezagutzen zen.

Mugimendua espazio txiki batean egiten da eta bertan gihar multzo zehatzak parte hartzen dute. Ikusmenaz eta gorputz-adarren arteko harremanaz arduratzen da. Horregatik, koordinazio segmentarioa izan daiteke: esku-begikoa, buru-begikoa eta oin-begikoa.

Esku-begiko koordinazioa: Begiak objektua identifikatu eta kokatzen du (abiadura, norabidea, ibilbidea, neurria,…) eta ondoren giharrek hartzen dute parte, hau da, eskuak objektuaren itxuraren eta neurriaren arabera kokatu eta zabaltzen dira. Parte hartzen duten gorputzeko atalak atzamarrak, eskuak eta besoak dira. Mugimenduak zehaztasuna galtzen du distantzia gaizki neurtzen bada edo programazio motorra egokia ez bada. Adibidez: objektu bat hartu, objektu bat bota, idatzi edo marraztu.

Koordinazio segmentarioak ikasleen mugimendurako aukerak hartzen ditu kontuan. Helburua mugimenduen erraztasuna eta askatasuna bilatzea da, manipulazioak, jaurtiketak eta harrerak ahalbidetzeko. Gainera, koordinazio segmentarioa eguneroko bizitzan ezinbestekoak diren gauzetarako ezinbesteko mugimenduen oinarri da: zapatak lotu, mantala lotu, paperak moztu, orraztu, eskuak garbitu, jostailu txikiak kutxetan gorde, mahai-tresnak erabili,… Horregatik, koordinazio segmentarioa lantzean umeak autonomia lortzen du eta, horrekin batera, bere autoestimua hobetuko da. Hala, orobat, umeak bere gauzekiko ardura eta erantzukizuna garatuko ditu.

Haur Hezkuntzako etapan koordinazio segmentarioa garatu nahi dugunean, manipulazioak, hainbat jaurtiketa mota eta hainbat jasotze mota proposatu ahal ditugu. Hona hemen proposamen batzuk:

• Manipulazioak: Matxardak, torlojuak eta azkoinak, velcroa, tapoiak, kremailerak, …

• Jaurtiketak: Bi eskuarekin baloia bota, esku bakarrarekin baloia bota, oinarekin baloia bota, lasterketa eta gero jaurtiketa egin (mugimeduan), diana finko batera jaurtiketa egitea, itxura, neurri, pisu eta materiak ezberdineko objektuak jaurtitzea, …
• Jasotzeak: ibilbide zuzenak, ibilbide kurbadunak, errebotearekin, …

Iturria:

• Vizcarra Morales, M.T. (2007). Garapen psikomotorra Haur Hezkuntzan (0-6 urte). Euskal Herriko Unibertsitatea.

Jostailuak: Merkatua vs. Gure ardura

Aurreko sarreran aipatu dudan bezala, jostailuek haurren hezkuntzan eragin handia duten elementuetako bat da, euren sozializazio agenteetako bat jolasa da. Hau kultura patriarkalak bultzatzen dituen genero banaketa diskriminatorioan oinarrituta badago, gure haurrek zailtasun handiz barneratuko dute guztiontzako beharrezko eta aberasgarria den berdintasunaren balioa (genero ezberdintasunak ez du soilik emakumea diskriminatzen, kultura matxistaren ondorioz gizonezkoa ere galtzailea da, bere nortasuna era askean eraikitzeko aukerarik ez duelako).

Arazo honen aurrean, askok, norberaren erantzukizunaren ardura hartu beharrean, merkaturen ezarpenei egotziko die errua. Eta ez da gutxirako, gaur egun merkatuak jostailuak eskaini eta saltzeko dituen estrategiak erabat sexistak eta lotsagarriak baitira.

Orain esandakoa konprobatzeko gabonetako jostailu katalogoak hartu besterik ez dugu. Garai batean katalogoa orrialde urdin eta arrosetan banatzen zen. Horren kontra egindako lan handiaren ondorioz sailkapen zentzugabe hori gainditu dugu. Baina oraindik lan handia dago egiteko. Gaur egungo katalogoen sailkapenak, nahiz bi kolore (genero) araberakoa ez izan, oraindik ere berdintasunaren adibide izatetik urrun daude. Nire esku artean izan ditudan azken katalogoetan jostailuak  motaren arabera sailkatzen dira, hau da, bizikletak bizikletekin, panpinak panpinekin. Hori bai, atalaren arabera, jostailuekin jolasten agertzen  direnak beti genero berdinekoak dira, kotxeen atalean guztiak mutilak eta sukaldeen atalean berriz guzti guztiak neskak.

This slideshow requires JavaScript.

Gainera, orain arte jostailu neutroak izan direnak azken urteetan aldatu egin dira, neskentzako eta mutilentzako produktu ezberdinak eskainiz eta generoen arteko ezberdintasunak eta estereotipo sexistak indartuz. Honen adibide argia LEGO da. Orain dela urte askotako produktua eta gaur egungoa alderatzea nahikoa da gure gizarteak egiten ari den atzera pausoaz konturatzeko. Lego-rena ez da kasu isolatua. Hurrengo estekan azken urteetan aldatu diren jostailuetako batzuk aipatzen dira. Benetan hausnarketa sakona eskatzen duten aldaketak dira.

Jostailuen bilakaera (inglesez)

Hori gutxi balitz, jostailu dendetan dauden profesionalen ikuspuntua era aipatu behar da. 2014. urtean, puzzle bat erosteko asmoarekin sartzen zara Bilboko jostailu denda batean, bai, irudi zehatz bat osatzeko helburuarekin pieza ezberdinak elkartzea eskatzen dizun jolas horietako bat erosi nahi duzu. Dendariari zure nahia aipatzerakoan, honek galdera batekin erantzuten dizu: norentzat da? neska edo mutila?. Hau, zoritxarrez, ez da asmatutako egoera bat, nire lagun bati gertatutaren istorioa erreala da, benetakoa. Oraindik harrituta eta zeharo beldurtuta nago. Norbaitek neska eta mutilen puzzleen arteko ezberdintasunak ezagutzen baditu, mesedez, azaldu.

Esan bezala, merkatuaren teknikak erabat atzerakoiak eta diskriminatzaileak dira, baina, ezin dugu gure erantzukizuna horren atzean ezkutatu. Jostailu horiek aukeratu, erosi eta umeei eskaini edo ez erabakitzen dutenak gu gara. Gure inguruan dauden haurren jostailu eta jolas eskaintza gure menpe dago. Azken hitza gurea da, eta eskaintza hori zabal eta anitza izatearen ardura baita. Gure esku dago kultura matxistak ezarritako pentsamendu, jokabide eta jarduera banatuak jostailuen bidez transmititu eta zabaltzea edo ez. Merkatuak ez ditzala gure haurren nortasun eta interesak eraiki, gure umeek esperimentatzeko, konparatzeko, hausnartzeko eta era askean erabakitzeko eskubidea baitute.

Arrosa eta leuna (Adela Turin & Nella Bosnia)

Noizbait bizi izan duzue zuek liburu bat aukeratu beharrean liburu batek zuek aukeratzea? Hori gertatu zait niri “Adela Turin”ek idatzitako eta “Nella Bosnia”k ilustratutako  “Arrosa eta leuna” ipuinarekin. Hitzaldi batean gomendatu ziguten eta istorioaren laburpena entzutearekin bat liburua bilatu eta irakurri behar nuela erabaki nuen. Egun berean liburutegira joan nintzen, beste liburu bat hartzeko asmoz eta “Arrosa eta leuna” aurkitzeko itxaropenik gabe (momentu horretan ez nuen liburuaren inguruko inolako daturik, ez izenburu, ez idazlearen izenik). Liburutegira sartzerakoan, hantxe zegoen, sarrerako apalean, edonork ikusteko moduan kokatuta, guztiz maitemindu nauen ipuin hau.

Ipuin oso gomendagarria haur zein helduentzat. Liburu liluragarria, istorio ezinhobea eta zabaldu beharrezko mezua. Momentu oro gogoan izan behar dugun familia patriarkalaren generoko bazterkeriaren aurkako kritika gogor eta itzela era samur eta gozoan egiten du, irudi leunez lagunduta. Genero estereotipoak apurtzen ditu, bertsintasuna sustatzen duen bitartean.   Ez dizuet gehiago esango, irakurri eta disfrutatu.

 

Lorategi batean itxirik bizi dira elefante-kume emeak. Paskualina da haietako bat, baina, besteek ez bezala, ez du lortzen bere azala arrosa eta leuna izatea. Aitak eta amak, etsiturik, itxura hori izatera behartzen ez dutenean, Paskualina askatasuna zer den ohartuko da, eta berdintasunerako bidea irekiko die bere lagunei.