Blogaren artxiboa
#esperientziadigitalak borobilduz:teknologia berriak eta hezkuntza berrikuntzaren azken hausnarketa
Pixkanaka ikasturtea aurrera doa eta, horrekin batera, ikasgaiak borobiltzeko eta ixteko garaia da. Horregatik, sarrera honetan “hezkuntza ikerketa” ataleko sarrerak bildu, bertako #esperientziadigitalak baloratu eta horiei lotutako ikasgaiaren azken hausnarketa jasotzen da.
Bi izan dira psikodidaktika masterreko “teknologia berriak eta hezkuntza berrikuntza” ikasgaiaren helburu edota landutako eduki nagusiak:
- Teknologia berriak eta hezkuntza berrikuntzaren ikerketa
- Hezkuntza ikerketarako teknologiak
Lehenengo helburuari lotutako eskolek ikerketaren informazio iturri garrantzitsuenetako batean murgiltzeko aukera eskaini digute: ikerketa-taldeak. Teknologia nire interes-gune nagusietako bat izanik, oso interesgarria eta aberasgarria izan da gaiari lotutako ikerketa-taldeen lanak ezagutzea. Gainera, egindako ariketa eta hausnarketa pertsonalei esker, ikerketan zaintza teknologikoa oinarrizko eginkizuna dela barneratu dut.
Era berean, ikerketa aurrera eramateko teknika berriak ezagutu eta praktikan jarri ditugu: narratiba eta gertakari kritikoa. Hasieran egin beharrekoa ulertzea kostatu zitzaigun arren, ikaskideen artean norberaren gertakari kritikoaren sorkuntza anonimoa egiteko motibazioa eta inplikazioa nabaria izan da. Norberak barruan dituen arduren adierazpena indartzeaz gain, ariketak gure ahotsa zabaldu du, gizartea hobetzeko tresna ezin hobea dela baieztatuz.
Horretaz gain, bideoen bidez teknologiaren erabileraren eta pribatutasun irrealaren eta ikerketaren inguruan hausnartzeko aukera izan dugu. Teknologiaren erabilera gero eta hedatuago dago baina gutxi hausnartzen da horren erabilera kritikoari buruz. Ia ezinezkoa da momentu oro online ez egotea, baina, horretaz jabe izan behar gara eta online-jarrrera kritikoa eta arduratsua garatu.
Azkenik, laster tesia entregatu eta defendatuko duten bi doktoretza-ikasleren esperientzia eta ikerketa-lanak ezagutu ditugu. Ikerketan aurrera egiteko, besteen lanak ezagutzea derrigorrezkoa denez, hitzaldia interesgarria izan da. Baina, gure kasuan, interesgarriaz gain oso lagungarria izan da, doktoretza-bidaiaren inguruko zalantzak argitzen dituzten esperientziaren gakoak ezagutu baititugu. Mila esker gure galderak erantzuteagatik eta zorte on tesiaren azken txanpan!
Orokorrean, irakasgaiaren lehenengo atalari dagokionez, norberaren hausnarketa kritikoa indartzeko erabilgarria izan dela uste dut. Hala ere, talde-hausnarketa faltan bota dut. Bakoitzak ezagutzen edota jarraitzen dituen ikerketa-taldeen berri ematea oso aberasgarria litzateke, bideoek lantzen dituzten gaien inguruan taldean eztabaidatuz gero teknologiaren erabilera arduratsuaren inguruko ondorio politak jasoko genituzke eta, azkenik, gertakari kritikoaren prozeduraren zein bertan bildutako gaien inguruan hitz egiteko aukera izanez gero, teknika eta ardura-soziala hobeto barneratzeko aukera izango genuke. Hau da, esperientzia polit eta esanguratsuak izan arren, talde-dinamika indartzearen beharra azpimarratzen dut.
Honako sarreretan “Teknologia berriak eta hezkuntza berrikuntzaren ikerketa” atalari dagozkion ikasketa-prozesuak zein hausnarketak jasotzen dira:
Zaintza teknologikoa, ikerketa-taldeen errefernetziak jarraituz
Gertakari kritikoaren bitartez gure ahotsa zabaldu
Pribatutasuna eskatu arren, momentu oro datuak oparitzen digu
Besteen esperientzietatik ikasiz
Ikasgaiaren bigarren atalean hezkuntza ikerketarako teknologietan zentratu gara. Ordenagailu-gelan, eskolaz-eskolaz, ikerketarako lagungarriak diren tresnak ezagutu ditugu, pixkanaka bakoitzak bere ikasketa ingurune pertsonala eraiki duen bitartean. Teknologia lagungarri izan dezan, gure lan-prozeduren jabe izan behar gara eta horiek aurrera eramateko eskura ditugun aukerak ezagutzea funtsezkoa. Momentu oro, gure egitekoari hobeto egokitzen den tresna aukeratu behar ditugu eta horretarako aukera-sorta aztertu behar da.
Nire esperientzia eta interesengatik, eskoletan aipatutako tresna gehienak aski ezagunak izan dira niretzat eta horrek tarte batzuk aprobetxatu ez izana du ondorio. Hala ere, eskoletan asko pentsatzea eragin didan kontzeptu bat aipatu da: infoxikazioa. Infoxikazioa ikerketaren gaitza baino, gizartearen gaitza dela esan dezakegu. Informazio-mota guztien gainkarga dugu eta hori bideratzen jakitea gure gizartearen gaitasun garrantzitsuenetako batean bilakatu da.
Gainera, ikerketan dauden lan-prozeduren ordena jarraitzeak oso lagungarria izan da, gure egitekoa barneratzeko. Lan-prozeduraz jabe zarenean, norberaren lana autoerregulatzea errazagoa gertatzen da eta guzti hori bizitzarako autoerregulazio-gaitasuna indartzeko baliagarria da.
Eskola dinamikoak izan dira, praktikan oinarritutakoak baina, aurreko atalean bezala, talde-lanari esker gaia aberasgarriagoa izango litzatekela uste dut. Ikasgaira aldez aurretik aukeratutako tresna eta lan-ohitura batzuekin goazela aprobetxatuta, norberaren esperientzia ikaskideekin partekatu eta eurena ezagutzea elkarrekin ikasteko aukera polita izango litzateke.
Honako sarreretan “Hezkuntza ikerketarako teknologiak” atalari dagozkion ikasketa-prozesuak zein hausnarketak jasotzen dira:
PLE: nabigatzailea aukeratzea, informazioa bilatzeko lehenengo urratsa
PLE: edukiak sendatuz infoxikazioari aurre egin
Infoxikazioa eta eduki-sendaketa (informazio erabilgarria)
Bestalde, psikodidaktikako masterreko ikasle gehienak irakasle izanik, ikasgaiaren ataltxo bat teknologia eta eskolaren arteko harremana esanguratsua lantzeko aprobetxatzeko proposamena egitea gustatuko litzaidake.
Teknologia gure bizitzaren parte da baina, oraindik ere, eskola eta teknologiaren arteko harremana nahiko ahula da. Teknologia garatu arren, hezkuntza-sistema ez da aldatu. Irakasleek teknologia eskolan nola aplikatu, nola erabili eta nola irakatsi ikasi behar dute. Aldi berean garrantzitsua da ikasleek teknologia modu eraginkorrean eta arduratsuan erabiltzen ikastea baina horretarako irakaslegoaren hausnarketa eta formakuntza ezinbestekoa da.
Ondorioz, nire blog pertsonalean teknologia, gaitasun digital, IKT, nortasun digitala eta guzti horiei lotutako sarrera ugari jasotzen dira. Hau da, blog honetan teknologia geletan lantzeko beste modu bat azaltzen duten sarrerak aurkitzea oso ohikoa da.
Robotika, programazioa (pentsamendu konputazionala), hausnarketa kritikoa, erabilera autonomoa… ikasleei modu globalean, esanguratsuan eta kooperatiboan ikasten ikasteko aukera ematen dieten ariketak dira. Horregatik, #esperientziadigital honetara gai horien inguruko ekarpenak ere gehitu ditut:
micro:bit, programazioaeskoletan
Jostailuen bidez berdintasunerantz
Gabon garaia atzean utzi dugu eta bakoitzarentzat oso esanahi ezberdina duten egunak direla aitortu behar da. Batzuentzat deskantsatzeko egunak dira, oporrak alegia. Beste batzuek eliza katolikoak ezarritako data garrantzitsu bezala ulertzen dituzte. Askotan, familiarekin elkartzeko garaia da, edo arrazoi askogatik gure artean ez daudenak inoiz baino gehiago faltan botatzeko egun tristeak. Hainbat etxeetan, umeen ilusioarekin disfrutatzeko aukera ezin hobea dira gabon egunak eta hau oparien elkartrukatzearekin erabat lotuta dago.
Hau esanda ez dut gabonen esanahiaren inguruan hausnartuko, norberak badaki egun hauen inguruan duen sentimendu edo iritzia. Baina galdera bat egin nahiko nuke: gabonak genero berdintasunean pentsatzen dugun garaia da?
Etxe askotan agian, beste hainbat estereotipo sexisten artean, gabonetan egiten diren afari eta bazkari ugarien lana emakumeei dagokiela pentsatzen dute. Baina, hau aldatu beharreko pentsamoldea bada ere, ez da gaurko gaia. Gaur haurren jostailuetan zentratuko gara, haurrek gabonetan jasotzen duten jostailu sorta horretan eta horren inguruan zenbat pentsatzen dugun.
Zoritxarrez jostailuak haurren aisialdi tresna hutsak direla pentsatzeko ohitura erabat zabalduta dago, eta hori baino, jostailuak heziketa tresna garrantzitsu eta boteretsuak direla ulertu beharko genuke. Haurra jolasaren bidez hazi eta hezten da, jolasaren bidez bere nortasun eta identitatea eraikitzen du eta ondorioz haurrari eskaintzen dizkiogun edo eskaintzen ez dizkiogun jostailuek erreparatu beharko genieke, horren atzean balio kultural ugarien transmisioa baitago.
Momentu batez zure inguruan dauden umeengan pentsatu. Aukeratu neska bat, kamioi bat oparituko zenioke? zergatik?. Orain aukeratu mutil bat, sukalde bat oparituko zenioke? zergatik?. Galdera biei baietz erantzun baduzu, zorionekoa zu eta zure inguruan dauden haur guztiak. Ez bada horrela, zure buruari hainbat galdera egin beharko zenioke: neska bat kamioi batekin jolas esperientzia aberasgarria izateko gai ez dela uste duzu? mutil batek sukalde batekin nola jolastu ez dakiela uste duzu? Arazoa helduak markatzen dituen estereotipo eta bazterketa sexista da, eta ez haurren gaitasun edo interesak.
Bi urteko mutil bat hartuko dugu adibidetzat. Haur hau jolas sinbolikoaren etapan sartu berri da, hau da, bere jolasa imitazioan oinarritzen da. Bere testuinguru hurbilena, ume gehienen kasuan bezala, bere etxea da, eta batez ere etxeko sukaldea, bertan bere gurasoekin janari gozoak prestatzeaz gain azken hilabetetan bertan bakarrik jaten ikastea lortu duelako. Zergatik ez diogu ume honi sukalde bat oparituko? Jostailu horri esker bere jolas esperientzia ederra eta positiboa izango zen, bere testuinguru hurbiletako ekintzak jolasera eramateko aukera gustukoa izango du nahiz eta mutil bat izan. Kotxea, kamioia eta bestelako jostailuak ere eskaini behar dizkiogu, baina sukaldea eta kulturalki neskentzat diren jostailuak baita.
Beraz, jostailuen garrantzian hausnartu eta haurrei eskaintzen dizkiogun, eta kasu askotan, eskaintzen ez dizkiogun jostailuetan pentsatu. Jolas esperientzia zabal, anitz eta aberasgarria eskaini inolako estereotipo sexista eraiki gabe! Haurren hezkuntza gure ardura bada, haurren jostailu eta jolasak ere gure ardura izan behar dira, gure haurren hezkuntzaren oinarria baitira.
Gaitasunak oztopoen gainetik jartzean, arrakastaren bidea eraikitzen dugu
Si può fare (2008)– Giulio Manfredonia
Pelikula interesgarria, dibertigarria eta benetan ederra. Guztiz gomendagarria. Sarrera honetan,filmean kontatzen den istorioa alde batera utziko dut, zuei pelikulaz gozatzeko aukera emanez. Nire asmoa, ideia nagusi edota garrantzitsuetan oinarrituta, nire hausnarketa pertsonala laburki azaleratzea da soilik.
Norberak dituen gaixotasun, ezintasun edota zailtasunak alde batera utzita, pertsona pertsona da, eta horretarako norberaren ongizatea ezinbestekoa da. Inor ezin gaitu gure eskubide, betebehar eta aukerak ukatu, hauek baitira pertsona eraikitzen dutenak.
Profesional bakoitzaren ikuspuntu eta jarreraren arabera besteenganako duen tratua ezberdina izango da eta ondorioz beste pertsonak izango dituen aukerak eta garapena ezberdinak. Laburbilduz, profesionalaren lanaren arabera beste pertsonaren bizitza ezberdina izango da.
“Si algo es bueno para mi es bueno para ellos”
Taldea garrantzi handikoa da.Guztion kolaborazioari esker gauzak aldatzea posible da, ezinezkoa errealitatean bihurtuz. Horretarako, norberaren garapenaz gain, besteen ezaugarri eta beharrez kontziente izan behar gara, guztion eskubide berdintasunagatik borrokatuz.
Irakasle bezala, gaixo edo berezi bezala tratatzearen joera alde batera utzi eta bere izenez eta berdintasuneko tratamenduari bidea libre utzi behar diogu. Haur bakoitzaren gaitasunetan oinarrituta hauek indartu eta garatu behar ditugu, zailtasunei aurre egiteari irakatsiz baina oztopotan zentratu barik.
“Fallamos porque lo hemos intentado”
Umearen diagnostikoa garrantzitsua eta beharrezkoa bada ere, hau jarraitua izan behar da, garapen eta aurrera pausu guztiak kontuan hartuta. Momentu bateko gaitasun edota gaitasun eza ez dira egonkorrak, ez dira bizitza osorako. Gainera, gure gelan, ume bati laguntzeko prestatutako ariketa taldera eramatean taldea laguntzen dugu, guztiak beharrak ditugulako eta guztion parte hartze sentimendua garatzen dugulako.
Horrela, pelikulako protagonistek bezala, ezer ez izatetik guztia izatea lortuko dugu. Eta beti gogoan izan: “Ez delako egin, ez da ezin dela egin”
Elling – Petter Næss (2001)
Pelikula honek gure errealitatearen inguruan pentsatu eta hausnartzeko aukera paregabea eskaintzen digu. Gainera oso atsegina eta hunkigarria da. Beraz, erabat gomendagarria.
Gure artean, norberak bere berezitasunaren jabe izanik, guztiok gara berdinak, guztiok gara ezberdinak. Batzuetan, berezitasun hori, nahastetzat jotzen da, edo Ellingen hitzek azaltzen duten bezala, nahasketa etapan dauden pertsonak direla ulertzen da.
“Algunos se hacen los locos, pero usted esta loco de verdad”
Ellingen kasuan, gehiegizko babesa jaso duen ume bat izan zen. Ondorioz, gaur egun, leku guztietara berarekin doazen bi lagun ditu: bertigoa eta antsietatea. Hori dela eta, kalera irtetzeko laguntza behar du eta taberna bateko mahaitik komunera joateko aldiz, munduko ausardi guztia.
Istorioaren hasieran, bere muga (bertigoa eta antsietatea) dela eta, Elling zentro psikiatriko batean ingresatua dela ikusten dugu. Baina, gerora, bere gelakidearekin batera, modu autonomoan bizitzeko aukera du. Autonomiaren bidez Elling-i bere muga gainditzeko aukera eskaintzen diote, autonomia esperimentatzerakoan beldurrak eta oztopoak gainditzen aukerak sortzen baitira.
“Me siento seguro a su lado a pesar de que es la persona mas simple del planeta”
Batak besteari laguntza eskaintzen dio, segurtasuna, eta harremanen bidez euren nortasuna eta egunerokotasuna nola eraiki ikasten dute. Azkenik, euren arteko oreka aprobetxatuz, gizartean txeratzeko gaitasuna lortzen dute. Gainera, guzti honi esker, bakoitzak bere oreka pertsonala aurkitzen du, norberaren funtzioaren bilaketan arrakasta lortuz eta gustuko dutena landuz. Bestela esanda, mugak izan arren, gizarteko beste edozein banakako bezala, helburuak dituzte eta, aukera eskaintzen dietenean, helburu horiek lortzea euren motibazioa nagusia bilakatzen da.
Berezia ez da txarraren sinonimoa. Kasu batzuetan laguntza beharrezkoa izan arren, ez dugu inoiz ahaztu behar aurrera egiteko guztiok ekintza txikiak zein aukera berdinak behar-beharrezkoak ditugula. Behar bat erantzun eta gero egoera normalizaziorantz bideratu behar da. Aurrera egiteko jarrerak benetan aurrera egiteko aprobetxatu behar dira. Bizitza eraikitzeko norberaren nortasuna, izaera eta autonomia lantzeko aukeren eskaintza ezinbestekoa da.
Horregatik, pertsona batek, momentu jakin batean, laguntza bereziaren beharra izan arren, ez da pertsona hori betirako etiketatu eta gizartetik banatu. Garapena jarraitu eta garapenari jarraipena ematea ezinbestekoa da. Autonomia lagunen, harremanen, beldurren, egunerokotasuneko ikasketa berrien eta bizitza errealeko esperientzien bidez eskuratzen da. Garatzeko normalizazioa behar da.
“¡LO CONSEGUÍ!
Ezin da inoiz aurrean dugun pertsonaren gaitasuna zalantzan jarri hori lortzeko aukera eskaini gabe. Gure aurrean dugun pertsona arraro edo bitxia bezala etiketatu aurretik, guztiok ezberdinak eta, aldi berean, berdinak berdinak garela gogoratu behar dugu. Guztiok gure beldurrak gainditzeko aukerak eta autonomia behar dugu. Guztiok gara Elling.
Etiketak, ohitura diskriminatzaile zabaldua
Ezezagutzaren aurrean etiketak jartzeko dugun ohitura nabarmena da. Beti gaude aurrean dugun pertsonari, begi bistaz, etiketatzeko prest, eta kasu gehienetan, nahi gabe egiten dugun ekintza da, baina, sahiestu beharrekoa.
Etiketek pertsona horrekiko dugun ikuspegi, harreman eta iguripenetan dute eragina, eta irakaslearen kasuan, ikasle horrekiko jarrera, ikasketa prozesua eta ebaluazioan. Azken finean, etiketen ondorioz, pertsona horri eskainiko dizkiogun aukera kopurua mugatua izaten ohi da.
Etiketen abiapuntuak anitzak eta ugariak dira, hala nola, itxura fisikoa, garapen-zailtasunak, hezkuntza premia bereziak, janzteko era, jatorrizko herrialdea, … eta esan bezala, ohartu gabe egiten dugun arren, gure egunerokotasuneko parte da aurrean dugun pertsona, gure pentsamenduaren arabera, modu guztiz subjektibo baten bidez, sailkatzea.
Etiketen errealitatea eta hauek sortzen duten sentimendu eta egoeraz kontziente izateko, dinamika bat proposatu digute. Bertan, irakaslearen arabera zerbait txarto edo itsusia egiten genuen bakoitzean, gaztelaniazko deficiente hitzaren D letraz literalki etiketatuak izan gara. Batzuetan banakako eta bestetan taldeko etiketajea egin da, baina beti, irakaslearen aurreiritzi, ideia, eta pentsamenduan soilik oinarrituz.
Esperientzia aberatsa izan da, talde lana bultzatzeko eta hausnarketa sakona bideratzeko aukera paregabea. Momentu batean, bakarra izan da etiketatua bakarra eta orduan, guztiok, nahi gabe, pertsona hori begiratu dugu, bere esanetan, egoera oso desatsegin bat sortuz. Etiketatua taldea izan denean berriz, nahiz eta gustuko ez izan, barre egin dugu, dibertigarria izan delako eta taldeka bada etiketaren pisua txikiagoa delako.
Gizartearekin elkarbizitzako, gure aurreiritziak eta etiketak kaxoi batean utzi beharko genituzke. Aurrean duguna kaxa hutsa dela ideia ahaztu behar dugu. Guztiok ezberdinak garela argi izan behar dugu, eta bestearen berezitasuna onartu eta errespetatu behar dugu gurea onartu eta errespetatua izateko. Ez ditugu baten edo bestearen gaitasunak zalantzan jarri behar, guztioi eskaini behar diogu aukera, eta egindakoa ezin dugu inoiz gure irizpide pertsonalen arabera ebaluatu.
Etiketen inguruko hausnarketa pertsonala da, eta hauek pixkanaka ezabatzeko talde lana burutu behar den arren, benetako lana, eta ez lan erraza, bakoitzaren eskuetan dago. Beraz, ondo pentsatu, zure berezitasuna bestearena baino hobeagoa da aurrean duzu pertsona, begi bistaz, nolakoa den aukeratzeko eskubidea izateko? Inoiz!
* Hona hemen gaiarekin lotutako bideo bi, ikusi, eta bakoitzak egunerokotasunean duen jarrerari eta egiten duen etiketajeari buruz hausnarketa txikia egitera gonbidatzen zaituztet:
Eskola Berriaren Oinarriak 