Praktika onen sei osagaiak (6C)

Aurreko post batean zer den irakastea eta ikasketa-egoera bat diseinatzeko estrategiak aipatu nituen baina ezinbestekoa da horiekin batera irakaskuntzaren praktika onak ere aipatzea eta kontuan izatea. Azken finean, praktika onetan oinarritutako estrategiak dira ikasketa-egoeren arrakasta bermatuko dutenak.

Sei dira (6C) eskolaren praktika onen osagaiak:

1. Kolaborazioa (Collaboration):
   1. Talde-lana (benetakoa).
   2. Talde izaera indartu.
   3. Taldearen arrakasta bermatu.
   4. Laguntza, norabide guztietan.
2. Komunikazioa (Communication):
   1. Baliabide anitzak.
   2. Prozesuaren arkitektura (nondik norakoak eta zentzua).
   3. Lorpenak eta akatsak.
   4. Hedatu sortzen duguna: gelan eta komunitatean.
3. Edukiak (Content):
   1. Tresna anitzak.
   2. Elkarreragina sortu.
   3. Duguna *berritu.
   4. Aniztasuna kontuan hartu.
4. Pentsamendu kritikoa (Critical thinking):
   1. Egunerokotasuna landu eta aztertu.
   2. Atzokoa: lehenaldiko egoerak ezagutu eta horietan jarri.
   3. Kultura eta kulturartekotasuna.
   4. Arazoak ebatzi.
5. Sormena eta berrikuntza (Creative innovation):
   1. Sortzailea izan, sormena indartu.
   2. Zentzumen guztiak esnatu.
   3. Ohiko irakaskuntza-eskemekin apurtu.
   4. Ez izan beldurrik.
6. Autoestimua (Confidence):
   1. Heziketa emozionala landu.

Funtsezkoa da eskolaren etapa bakoitzean, curriculum zein ikastetxearen helburuen arabera, praktika onen errubrika sortzea eta aurrera eramatea. Bertan, praktika on bakoitzaren gutxieneko maila eta hobetze-proposamenak jaso behar dira, asmoa beti aurrerapausoak eta praktika ona bere osotasunean bermatzea izan behar delarik.

eDIGCOMP ikastaroan etapa bakoitzaren praktika onen errubrika orokorrak sortu ditugu, taldeka. Nire kasuan unibertsitate mailako praktika onen errubrikan parte hartu dut, bakarka (ez da inor gehiago animatu). Zentzu horretan, talde-lan bitxia izan da baina, era berean, erabat aberasgarria. Zalantzarik gabe, ariketari esker, aurrerapausoen eta, horretarako, praktika onak zehaztearen garrantzia eta beharraz jabetu naiz.

Sortutako errubrikak beste ikuspuntuen kontrastea eta osagarritasunaren beharra du. Beraz, sarrera hau nire ikaskideak bertan zehaztutako irizpideen inguruko feedbacka egitera animatzeko aprobetxatzen dut. Azken finean, nork ez du unibertsitatearen egitekoari buruz zer esanik?

Azkenik, behin errubrika amaituta, tamalez, zenbait ataletan jasotakoak errealitatetik oso urrun daudela konturatu naiz. Idatziz jaso arren, oraindik ere, unibertsitateak ez du lortu benetako talde-lana aurrera eramatea, sormena indartzea edota berrikuntzak modu flexiblean aplikatzea. Lan handia dugu aurretik!

Urrats berriak, eduki berriak

Azken aldian, esku artean nire ekarpenen txoko honetan partekatzeko gauza ugari izan arren, ez dut pantailaren aurrean lasai esertzeko aukerarik. Horren arrazoi nagusietako bat nire ibilbide akademiko-profesionalaren hurrengo urratsean aurrera egitearen erabakia izan da: psikodidaktikako hezkuntza ikerketa masterra egitea (eta horren suposatzen duen lan-kargari aurre egitea).

Kasu gehienetan joera hezkuntza ume, eskola eta irakasleekin edota, nagusien kasuan, apunte, azterketa eta irakasleekin soilik lotzea izan arren, ikerketa ere hezkuntzaren alor garrantzitsu bat da. Hezkuntza ikerketak, gure hezkuntzaren errealitatea ezagutzea helburutzat izateaz gain, hezkuntza tresnak, hezkuntza praktikak eta, zergatik ez, hezkuntza sistemaren hobekuntza lortu nahi du.

Hezkuntza ikerketaren lerroetako bat teknologia berriak eta hezkuntza berrikuntza da. Horregatik, psikodidaktikako masterreko ikasgai batek izen bera du eta horren helburu nagusiak ikerketa-lerroari lotutako ikerketak eta horien ezaugarriak ezagutzea zein teknologiaren erabilpenaren inguruko hausnarketa kritikoa indartzea dira.

Ikasgaiko helburuak lortze aldera, irakasleak gure bereganatutako ezagutza berriak, bizitako esperientzia digitalak edota aurrera eramandako taldeko zein banakako hausnarketak munduarekin partekatzea proposatu digu. Nire kasuan, gaiak nire bi interes-gune nagusiak landu eta biltzen dituenez, guzti horiek nire ekarpenen txoko pertsonalean argitaratzea erabaki dut.

Horregatik, gaurtik aurrera, orain arte landutako hezkuntza gai anitzei hezkuntza ikerketa eta hezkuntza berrikuntzaren ikerketa-lerroari lotutako gaiak batuko zaizkie. Sarrera horietan, idazketaren hausnarketa- eta sakonketa-boterea aprobetxatuko da. Oraingoan ere, narrazioa izango da oinarri eta sarrera bakoitzean edukia zein hausnarketa uztartuko da.

Gerora ikasgaiaren bilakaera identifikatze aldera, gai berri horiei lotutako sarrerak “hezkuntza ikerketa” atalean kokatuko dira eta #psikodidaktika eta #esperientziadigitalak etiketak izango dituzte.

Aldaketaren gakoa: haurrak errespetatu eta hezkuntza baloratu

Azken aldian gazte gehienen balore eta interes falta dela eta oso arduratuta nago, eta aurreko batean kezka hau nire lagunei agertu nien. Euren erantzunek nire ardurarekin bat egin zuen, baina gustatu ez zitzaidan alderdi batekin: hori hezkuntzaren errua dela. Euren arabera, gaur egungo hezkuntzak ez die irakasten, ez die gogor egiten, garai batean egiten zuen bezala.

Hezkuntza aldatu da, bai, zorionez, baina ez nahi beste. Gure hezkuntza sistemak gero eta egokituagoa dago taldea, momentu eta beharrei, baina hori askatasun osoz egiteko aukerarik gabe. Tarteka gobernuak kontrola galtzeari duen beldurra dela uste dut, azken finean, eta zoritzarrez, hezkuntza gobernatzeko tresnarik boteretsuenetarikoa da. Baina, bestetik, eta kaleko iritziak entzunda, gizarteak hezkuntzarekiko duen errespetu faltagatik da.

Azken hamarkadetan umearen eskubideengatik lan handia egin da, eta lan handia egiteke dagoen arren aurrera pausu handiak eman dira. Hala ere, gure haurrak zaintzen ditugu? Haur bakoitzaren ezaugarri eta garapena errespetatzen dugu? Edo aldiz, guk manipulatzen ditugun txotxongiloak direla uste dugu oraindik?

Azken hau esateko arrazoi potoloa dut. Behin eta berriro entzun behar izan dut haurrek ez dakitela ezer, ez dutela interesik, euren interesa gurasoak esaten dutena dela, haurrek bakarrik jolasten dakitela, eta noski, haur hezkuntza eta umezaintza gauza bera dela, bertan beste haurrekin batera jolasten pasatzen dutela goiza gurasoak lanean dauden bitartean. Hau da gure haurren inguruan dugun iritzia? Tontoak direla uste dugu? Eta hau da gure hezkuntzaren inguruan uste duguna? Eskola jolastoki handi bat dela soilik?

Helduon iritzi eta itxaropenek haurren mugak ezartzen dituzte. Ezin dugu haurraren garapen oso eta integrala bermatu haur horretan sinesten ez badugu, eta hezkuntzaren funtzioa zaintza eta jolasa soilik dela lau haizetara eta arazorik gabe zabaltzen dugun bitartean ezin diogu eskolari gure haurrak hezteko eskatu.

Haurrek interesak dituzte, jakinmin handia, euren garapenaren abiapuntua eta bidea horiek baitira. Guk hauek errespetatu eta elikatu behar ditugu, eta ez hauek mugatu. Eskola aldiz, esperimentazioaren bidez ezagutzaren bidea eraikitzeko laguntza izan behar da, eta ez zentzugabeko eduki kaxa erraldoi bat.

Gure buruari benetan zer nahi dugun galdetu beharko genioke. Gure haurrek ezagutza ikasi edo gaitasunak garatu dezaten nahiago dugu? Gure gizartearen oinarria lehiakortasuna edo besteekiko errespetua izatea nahi dugu? Emaitza ezberdinak nahi baditugu ezin dugu betikoa behin eta berriz errepikatu, horregatik, hezkuntza aurrera jarraitzeko egiten duen lana baloratu eta ez zapaldu, eta beti, hezkuntzak pertsonekin lan egiten duela gogoratu.

Curriculumaren egokitzapena

Nire sarreretan askotan aipatu dudan kontzeptua da eta honetan, asko ez bada ere, pixka bat sakontzea beharrezkoa dela uste dut.

Curriculumaren egokitzapenak aniztasuna kudeatzeko eta honi erantzuna emateko hezkuntza esku hartze estrategia multzoa bezala definitu dezakegu eta bertan zer, nola, noiz irakatsi eta zer, nola eta noiz ebaluatu jasotzen dira. Curriculuma malgua izan behar da, ikasleen ezaugarri pertsonalak kontuan hartzeko aukera izateko. Eta nola ez, eskola inklusiboaren elementu dinamizatzailea izan behar da, gure hezkuntza esperientzia hobetzeko bidea eskainiz.

Kasu honetan, hiru banakako curriculum bereizten dira:

1. Curriculum arrunta egokitzapen txikiekin: aldaketak denboralizazio, didaktika nagusi eta garrantzitsuenetan, metodologia eta ebaluazio irizpidetan egiten dira
2. Curriculum arrunta egokitzapen handiekin: aldaketak ugariak izango ziren eta curriculumaren elementu nagusietan eragina dute, hau da, helburu eta edukietan
3. Curriculum berezia: curriculumaren arlo eta elementu gehienen aldaketa, ikasleari egokitutako lan plan pertsonala sortuz

Egoeraren araberako curriculum egokitzapenak beharrezkoak diren arren, gure curriculum orokorra normalizazio printzipio eta ikuspegi inklusiboan oinarritzea ezinbestekoa izango da aniztasunari erantzuna emateko. Bertan, antolaketa estrategiko malgua ezartzeaz gain, guztiontzako metodologia, ariketa, material eta ebaluazioa zehaztu behar da, baina inola ere, ikasleen erritmo pertsonalak ahaztu edo hezkuntza ekintza homogeneizatuz.

Egokitzapen eta aldaketak aldizka berrikusi behar dira, eta hauek moldatzeko beharra dagoenean aldaketak egin. Kontuan izan behar da, curriculum egokitzapena, hezkuntza-premia bereziei erantzuna emateaz gain, gure hezkuntza ekintza gure ikasle guztien behar ezberdinetara egokitzeko aukera ematen digula, eta honetaz baliatu behar gara gure erantzuna etengabe hobetu ahal izateko.

Metodologia egokiaren garrantzia

Gaurkoan ikasgai berri baten aurkezpena izan dugu: “Eskola Inklusiboaren Oinarriak”. Azken urtean zehar behin eta berriz entzun ditugu kultur aniztasuna, hizkuntza aniztasuna, koordinazioa, hezkuntza-printzipioak, partaidetza, aukera berdintasuna, ikuspegi anitzak, hezkuntza premia bereziak, zailtasunak eta bestelako kontzeptuak, eta guzti hauek, komatxoen artean aipatutako hiru hitz horie bidez lotzen direla uste dut.

Irakasgaiaren helburu nagusia etorkizunean izango dugun lanbidean topatu dezakegun aniztasuna nolakoa izan daiteke ezagutzea eta, honekin aurrez aurre topatzean, gure eskura ditugun giza-baliabide zein baliabide materialak nola kudeatu irakastea dela suposatzen dut.

Ikasturtean zehar, aukera izango dut nire buruan gaian kokatzeko eta aipatutako egia den egiaztatzeko, hausnarketa pertsonala indartuz. Baina gaurkoan, hitz horiek alde batera utzi eta eskolan garrantzi handia duen arlo bati heldu diogu: metodologia. Berriz ere, gure helburuak eta eginbeharrak planteatzeko eta bideratzeko modua gure interes eta motibazioan eragina handia duela ikusteko aukera izan dugu.

Blog honen atzean dagoen irakasgariaren izen potoloa irakurrita, edota, lortu nahi diren konpetentziak ezagututa, irakasgaia oso teorikoa eta gure artean esango genukeen bezala, “txaposoa” izatea espero nuen. Hala ere, gure onerako, irakasleak erabiliko duen metodologia oso urrun dago klase magistral aspergarrietatik.

Kontzeptuak, konpetentziak eta helburuak irakurketa, hausnarketa, idazketa, talde lana, gelako elkarrizketa eta antzerako estrategien bidez planteatu ditu, niri kasuan behintzat, interesa eta motibazio ikaragarria sortuz. Gainera, lana aurrera eramateko teknologia berriak erabili beharko ditugu, beraz, nire kasuan, nire interes pertsonala direla eta, motibazioa bikoiztuz.

Helburuak lortzeko planteatzen diren jarduera eta estrategiak edukiak bezain garrantzitsuak dira eta gaurkoan planteatu dizkigun metodoak egoki baino egokiagoak direla uste dut. Ondorioz irakasgaian, helburuak zein edukiak lortzeko, lan asko egiteko prest nago, motibatua nago, gogotsu.

Ikasketa esanguratsua posiblea da, non ikasleen parte-hartzea lekua duen. Horrelako aldaketa proposamenak, ekimenak eta hausnarketa bultzadak gure etorkizuneko hezkuntza eraikiko dutena izango dira, beraz, eraiki dezagun bidea elkarrekin!