Blogaren artxiboa
#esperientziadigitalak borobilduz:teknologia berriak eta hezkuntza berrikuntzaren azken hausnarketa
Pixkanaka ikasturtea aurrera doa eta, horrekin batera, ikasgaiak borobiltzeko eta ixteko garaia da. Horregatik, sarrera honetan “hezkuntza ikerketa” ataleko sarrerak bildu, bertako #esperientziadigitalak baloratu eta horiei lotutako ikasgaiaren azken hausnarketa jasotzen da.
Bi izan dira psikodidaktika masterreko “teknologia berriak eta hezkuntza berrikuntza” ikasgaiaren helburu edota landutako eduki nagusiak:
- Teknologia berriak eta hezkuntza berrikuntzaren ikerketa
- Hezkuntza ikerketarako teknologiak
Lehenengo helburuari lotutako eskolek ikerketaren informazio iturri garrantzitsuenetako batean murgiltzeko aukera eskaini digute: ikerketa-taldeak. Teknologia nire interes-gune nagusietako bat izanik, oso interesgarria eta aberasgarria izan da gaiari lotutako ikerketa-taldeen lanak ezagutzea. Gainera, egindako ariketa eta hausnarketa pertsonalei esker, ikerketan zaintza teknologikoa oinarrizko eginkizuna dela barneratu dut.
Era berean, ikerketa aurrera eramateko teknika berriak ezagutu eta praktikan jarri ditugu: narratiba eta gertakari kritikoa. Hasieran egin beharrekoa ulertzea kostatu zitzaigun arren, ikaskideen artean norberaren gertakari kritikoaren sorkuntza anonimoa egiteko motibazioa eta inplikazioa nabaria izan da. Norberak barruan dituen arduren adierazpena indartzeaz gain, ariketak gure ahotsa zabaldu du, gizartea hobetzeko tresna ezin hobea dela baieztatuz.
Horretaz gain, bideoen bidez teknologiaren erabileraren eta pribatutasun irrealaren eta ikerketaren inguruan hausnartzeko aukera izan dugu. Teknologiaren erabilera gero eta hedatuago dago baina gutxi hausnartzen da horren erabilera kritikoari buruz. Ia ezinezkoa da momentu oro online ez egotea, baina, horretaz jabe izan behar gara eta online-jarrrera kritikoa eta arduratsua garatu.
Azkenik, laster tesia entregatu eta defendatuko duten bi doktoretza-ikasleren esperientzia eta ikerketa-lanak ezagutu ditugu. Ikerketan aurrera egiteko, besteen lanak ezagutzea derrigorrezkoa denez, hitzaldia interesgarria izan da. Baina, gure kasuan, interesgarriaz gain oso lagungarria izan da, doktoretza-bidaiaren inguruko zalantzak argitzen dituzten esperientziaren gakoak ezagutu baititugu. Mila esker gure galderak erantzuteagatik eta zorte on tesiaren azken txanpan!
Orokorrean, irakasgaiaren lehenengo atalari dagokionez, norberaren hausnarketa kritikoa indartzeko erabilgarria izan dela uste dut. Hala ere, talde-hausnarketa faltan bota dut. Bakoitzak ezagutzen edota jarraitzen dituen ikerketa-taldeen berri ematea oso aberasgarria litzateke, bideoek lantzen dituzten gaien inguruan taldean eztabaidatuz gero teknologiaren erabilera arduratsuaren inguruko ondorio politak jasoko genituzke eta, azkenik, gertakari kritikoaren prozeduraren zein bertan bildutako gaien inguruan hitz egiteko aukera izanez gero, teknika eta ardura-soziala hobeto barneratzeko aukera izango genuke. Hau da, esperientzia polit eta esanguratsuak izan arren, talde-dinamika indartzearen beharra azpimarratzen dut.
Honako sarreretan “Teknologia berriak eta hezkuntza berrikuntzaren ikerketa” atalari dagozkion ikasketa-prozesuak zein hausnarketak jasotzen dira:
Zaintza teknologikoa, ikerketa-taldeen errefernetziak jarraituz
Gertakari kritikoaren bitartez gure ahotsa zabaldu
Pribatutasuna eskatu arren, momentu oro datuak oparitzen digu
Besteen esperientzietatik ikasiz
Ikasgaiaren bigarren atalean hezkuntza ikerketarako teknologietan zentratu gara. Ordenagailu-gelan, eskolaz-eskolaz, ikerketarako lagungarriak diren tresnak ezagutu ditugu, pixkanaka bakoitzak bere ikasketa ingurune pertsonala eraiki duen bitartean. Teknologia lagungarri izan dezan, gure lan-prozeduren jabe izan behar gara eta horiek aurrera eramateko eskura ditugun aukerak ezagutzea funtsezkoa. Momentu oro, gure egitekoari hobeto egokitzen den tresna aukeratu behar ditugu eta horretarako aukera-sorta aztertu behar da.
Nire esperientzia eta interesengatik, eskoletan aipatutako tresna gehienak aski ezagunak izan dira niretzat eta horrek tarte batzuk aprobetxatu ez izana du ondorio. Hala ere, eskoletan asko pentsatzea eragin didan kontzeptu bat aipatu da: infoxikazioa. Infoxikazioa ikerketaren gaitza baino, gizartearen gaitza dela esan dezakegu. Informazio-mota guztien gainkarga dugu eta hori bideratzen jakitea gure gizartearen gaitasun garrantzitsuenetako batean bilakatu da.
Gainera, ikerketan dauden lan-prozeduren ordena jarraitzeak oso lagungarria izan da, gure egitekoa barneratzeko. Lan-prozeduraz jabe zarenean, norberaren lana autoerregulatzea errazagoa gertatzen da eta guzti hori bizitzarako autoerregulazio-gaitasuna indartzeko baliagarria da.
Eskola dinamikoak izan dira, praktikan oinarritutakoak baina, aurreko atalean bezala, talde-lanari esker gaia aberasgarriagoa izango litzatekela uste dut. Ikasgaira aldez aurretik aukeratutako tresna eta lan-ohitura batzuekin goazela aprobetxatuta, norberaren esperientzia ikaskideekin partekatu eta eurena ezagutzea elkarrekin ikasteko aukera polita izango litzateke.
Honako sarreretan “Hezkuntza ikerketarako teknologiak” atalari dagozkion ikasketa-prozesuak zein hausnarketak jasotzen dira:
PLE: nabigatzailea aukeratzea, informazioa bilatzeko lehenengo urratsa
PLE: edukiak sendatuz infoxikazioari aurre egin
Infoxikazioa eta eduki-sendaketa (informazio erabilgarria)
Bestalde, psikodidaktikako masterreko ikasle gehienak irakasle izanik, ikasgaiaren ataltxo bat teknologia eta eskolaren arteko harremana esanguratsua lantzeko aprobetxatzeko proposamena egitea gustatuko litzaidake.
Teknologia gure bizitzaren parte da baina, oraindik ere, eskola eta teknologiaren arteko harremana nahiko ahula da. Teknologia garatu arren, hezkuntza-sistema ez da aldatu. Irakasleek teknologia eskolan nola aplikatu, nola erabili eta nola irakatsi ikasi behar dute. Aldi berean garrantzitsua da ikasleek teknologia modu eraginkorrean eta arduratsuan erabiltzen ikastea baina horretarako irakaslegoaren hausnarketa eta formakuntza ezinbestekoa da.
Ondorioz, nire blog pertsonalean teknologia, gaitasun digital, IKT, nortasun digitala eta guzti horiei lotutako sarrera ugari jasotzen dira. Hau da, blog honetan teknologia geletan lantzeko beste modu bat azaltzen duten sarrerak aurkitzea oso ohikoa da.
Robotika, programazioa (pentsamendu konputazionala), hausnarketa kritikoa, erabilera autonomoa… ikasleei modu globalean, esanguratsuan eta kooperatiboan ikasten ikasteko aukera ematen dieten ariketak dira. Horregatik, #esperientziadigital honetara gai horien inguruko ekarpenak ere gehitu ditut:
micro:bit, programazioaeskoletan
Gelaren antolaketa haurren interesen arabera aldatu behar da
Aste honetan, blog batean irakurri dut “El miedo al aula desnuda” izenburupean idatzitako esperientzia eta iritzia. Bertan aipatzen diren gako eta argudioen ondorioz, gelaren antolaketa, erabilera eta apainketaren eragina eta garrantziaren inguruan hausnartu dut.
Gehienetan, guztiok “gela arruntak” bezala ezagutzen ditugunak aldez aurretik ezarritako txokoetan banatuta egoten dira, altzairu eta materialez beteta. Ohitura zabalduena da ikasturte osoan zehar beharko den materiala gelan izatea eta, batzuetan elementuren batzuk aldatzen badira ere, oinarrizko antolaketa bera ikasturte osoan zehar mantentzen da.
Badira, baina, beste aukera batzuk. “Pedagogias vivas” bezala ezagutzen direnak, hezkuntza eta haurra bera beste modu batera ulertzera gonbidatzen gaituzte, gela erabat moldagarria den espazio batean bihurtuz.
Gela haurren nahi, interes eta beharretara moldatu behar da. Haurren nahi, interes eta beharrak ikasturtean zehar aldatzen dira eta ondorioz, espazioaren antolaketa, erabilera eta apainketa haurrek bizi duten momentuarekin bat egin dezaten, ikasturtean zehar gela aldatu behar da. Aldaketa horretan, haurrak izan behar dira protagonista: gela haurren erabaki eta lanari esker eraiki eta apaindu behar da, gela haurrentzako gune esanguratsua bilakatuz eta haurren poztasuna ziurtatuz.
Hizkuntza idatzia sukaldean landu
Gure gelako lan prozedura nagusiak errutinak eta txokoak diren arren, tarteka, egun bereziak direla eta, egunerokotasunaren erritmoa eten eta bestelako ekintzak burutzen dira. Gelakide baten urtebetetze eguna ospatzeko, adibidez, urteak betetzen dituen haurrak ikastolara eramandako bizkotxoa denon artean jateko ohitura dago. Nire praktiken egonaldian zehar urteak bete ditut eta bizkotxoa eraman beharrean errezeta berdinean oinarritutako magdalena bana egin eta eramatea pentsatu nuen, ideia paregabea!
Haur guztiek gustura baino gusturago jan zuten bere magdalena eta bukatzerakoan, nire urtebetetzeagatik zoriontzeaz gain, nire magdalenak oso goxoak zirela behin eta berriro errepikatu zidaten. Hau ikusita, egoera aprobetxatu, eta ea gelan magdalenak egiten ikasi nahi zuten galdetu nien. Guztien erantzuna bateratua izan zen: Bai!
Haurrek magdalenak egitearen jarduerekiko erakutsitako interesa erabilpen zientifikorako “testu preskriptibo” bat lantzeko aprobetxatu dugu, “errezeta” alegia. Testu mota hauek, idazteko zein irakurtzeko modu zehatzak eskatzen dute, haurrak txikiak direnetik lantzea garrantzitsua dena, bizitzan zehar oso erabilgarriak izan ez ezik, idazteko eta irakurtzeko gaitasun espezifikoak ere lantzen direlako. Horretarako, sei jarduerez osatutako sekuentzia didaktikoa burutu dugu:
Lehendabizi errezetaren inguruko aurrezagutzak gogoratu genituen: errezetaren helburu edo funtzionaltasuna eta honen atalak (osagai zerrenda). Ondoren, nire magdalenen errezeta aurkeztu nien eta horretan oinarrituz egin beharreko erosketa zerrenda idatzi genuen.
Erosketa zerrenda eskuan harturik supermerkatura joan ginen eta bertan behar genituen osagai guztiak lortu genituen.
Berriz ere gelan, errezeta berrirakurri genuen eta magdalenen orea prestatu genuen, hau moldeetan banatuz. Ederki asko pasa genuen!
Bakoitzak bere moldetxoa bete zuenean, irakasleak guztiak hartu eta labean sartu zituen. 30 minutu beranduago magdalena goxo goxoak prest aurkitu genituen!
Gure lanaren emaitzaren arrakasta ikusita, erabilitako errezeta gurasoekin elkarbanatu edota etorkizunean etxean sukalde-jarduera bera egiteko asmoari jarraituz, gure errezeta propioa eraiki genuen.
Ondorioz, gure sekuentzia didaktikoaren emaitza magdalena gozo batzuez gain, etorkizunean berreskuratu ahal izateko testu idatzia produzitzea izan da, haurrari idatzizko egoera komunikatiboaren funtzionaltasunari hurbiltzeko aukera emanez.
Jarduera honi esker, modu dibertigarri eta esanguratsu baten bidez, haurren hizkuntza idatziarekiko arreta eta interesa bereganatzea lortu dugu. Esperientzia polita izan da, guztiz gomendagarria.
Kulturaniztasunetik kulturartekotasunera
Promises (2001) – Carlos Bolado & B.Z. Goldberg & Justine Shapiro
Promesas dokumentalak, ume talde baten begiradaren bidez, palestinar-israeldar gatazkara hurbiltzen gaitu. Umeek horrelako gatazka batean murgilduta dagoen herrialde baten parte izatearen ondorioak azaltzen dizkigute, hau da, euren egoera eta bizitza ezaugarri adierazgarrien bidez gatazkaren ulertze sakonerantz abiatzen gaituzte.
Baina, gatazkaren gaia baino haratago, dokumentalak, kulturaniztasuna eta kulturen arteko elkarbizitzaren inguruan hausnartzeko gonbidapena egiten digu, kulturen arteko errespetua eta bizikidetzaren aberasgarritasuna azpimarratuz.
Gure testuingurura bueltatuz, azken urteetako etorkin kopurua dela eta, euskal herriko eskoletako kultura aniztasuna nabarmena da, eta horren kudeaketa zuzena egitea ezinbestekoa da. Hizkuntzarekin gertatzen den bezala, etorri berria, gure kultura ezagutu behar du, gurean murgildu behar da, gure arau eta ohiturak barneratzeko, baina, prozesu horretan, ez gara bere jatorrizko kulturaz ahaztu behar.
Kultura berrian murgiltzeak gizarte berria ezagutzea eta bertan bizitzeko trebatzea esan nahi du, eta ez, bere kultura propioa alboratzea. Helburua beti kultura gehitzailea lortzea da, hau da, kulturen arteko oreka eraikitzea, eta gure inguruan dugun kultura aniztasuna ezaugarri esanguratsu eta aberasgarria izatea.
Horregatik, kultura berriekiko interesa piztu behar dugu, hauen inguruko informazioa emanez eta noski guztiekiko errespetua bermatuz. Kulturartekotasuneko kultura sortu dezagun!
Denentzako eskola posible bihurtzen duten baldintzak
Eta aurreko sarrerari jarraipena emanez, eskola iklusiboaren ametsera gerturatzeko eman beharreko urratsak aipatzea (edo errepikatzea) garrantzitsua dela uste dut, teoria errealitatea bihurtzeko bidea baita.
1. Komunitatearen zerbitzurako ikaste-komunitate den aldetik, eskola bere tokian ostera ipintzea
Eskolak, zor zaion jatorrizko tokia berreskuratu behar du, funtzio banaketa definituz.
2. Eskola: komunitatea
Komunitatearen definizioa argi izatea garrantzitsua da, eta gure asmoa eskola komunitate bat izatea bada, bertako kide guztien arteko harremanak, elkarreragina eta interakzioak sendotu behar ditugu, guztiak onartuz eta guztien beharrak kontuan hartu eta erantzunez.
Inklusiboa ezin da printzipio handien eremura bakarrik mugatu, eguneroko hezkuntza praktikan eragina duten erabakien bitartez operatibo bihurtu behar da.
3. Eskola, komunitate barnean
Eskolak bere burua komunitateko beste pertsona, erakunde eta zerbitzuekin elkarlanean aritu behar da: familia, gizarte eta osasun zerbitzuak, zerbitzu psikopedagogikoak, aisia, zentroak, etab., bera parte den komunitatearen hezkuntza-eginkizuna sustatuz.
4. Egiazko curriculum-oinarri orokorra planteatzea
Denentzako eskola egin nahi dugunean curriculuma zehaztea behar batean bihurtzen da: zer eta nola ikasi behar duten benetan, errealitatea aztertuz eta honetara egokituz, benetan garrantzitsua dena azpimarratuz eta beharrezkoa ez dena baztertuz.
5. Programatzea, denek ikasteko: ikaskuntza eta irakaskuntzaren pertsonalizazioa
Nahiz eta berdintasunean oinarritu, ezingo ditugu guztiak berdinak balira bezala tratatu, batzuentzako lana egiten eta beste batzuk baztertuz. Irakatsi nahi duguna ikasleen hezkuntza ezaugarri eta premietara egokitu behar dugu, ikaskuntza pertsonalizatuz.
Ikasgaiak ikasle guztientzat ulergarriak, esanguratsuak eta aberasgarriak izan behar dira, guztien mailara egokitutakoak.
6. Ikasleen autonomia sustatzea: ikasketen eta norbanako arauak
Autonomoak direnak horren autonomo ez direnei autonomia lortzen laguntzeko aukera eman, guztiok laguntzarik gabe ikasteko gaitasuna lortu dezaten, hau da, ikasten ikasteko. Estrategiak diseinatzerakoan, ikasle ezberdinak elkarreraginean egoteko aukera eskaini behar zaie, elkarrekin eta elkarrengandik ikasteko aukera zabaltzeko.
Involúcrame
Eskola Inklusiboaren inguruan hitz egiterakoan, askotan errepikatzen den ezaugarri garrantzitsu eta ezinbestekoa parte-hartzea da. Honi lotuta, aurreko egunean, sare sozialak ikuskatzen nituen bitartean, esaldi polit eta esanguratsua aurkitu nuen: “Esan eta ahaztuko dut, irakatsi eta gogoratuko dut, tartean sar nazazu eta ikasiko dut”. Parte-hartzea ikasketaren oinarria da.
Eskola Berriaren Oinarriak 