#esperientziadigitalak borobilduz:teknologia berriak eta hezkuntza berrikuntzaren azken hausnarketa

Pixkanaka ikasturtea aurrera doa eta, horrekin batera, ikasgaiak borobiltzeko eta ixteko garaia da. Horregatik, sarrera honetan “hezkuntza ikerketa” ataleko sarrerak bildu, bertako #esperientziadigitalak baloratu eta horiei lotutako ikasgaiaren azken hausnarketa jasotzen da.

Bi izan dira psikodidaktika masterreko “teknologia berriak eta hezkuntza berrikuntza” ikasgaiaren helburu edota landutako eduki nagusiak:

• Teknologia berriak eta hezkuntza berrikuntzaren ikerketa
• Hezkuntza ikerketarako teknologiak

Lehenengo helburuari lotutako eskolek ikerketaren informazio iturri garrantzitsuenetako batean murgiltzeko aukera eskaini digute: ikerketa-taldeak. Teknologia nire interes-gune nagusietako bat izanik, oso interesgarria eta aberasgarria izan da gaiari lotutako ikerketa-taldeen lanak ezagutzea. Gainera, egindako ariketa eta hausnarketa pertsonalei esker, ikerketan zaintza teknologikoa oinarrizko eginkizuna dela barneratu dut.

Era berean, ikerketa aurrera eramateko teknika berriak ezagutu eta praktikan jarri ditugu: narratiba eta gertakari kritikoa. Hasieran egin beharrekoa ulertzea kostatu zitzaigun arren, ikaskideen artean norberaren gertakari kritikoaren sorkuntza anonimoa egiteko motibazioa eta inplikazioa nabaria izan da. Norberak barruan dituen arduren adierazpena indartzeaz gain, ariketak gure ahotsa zabaldu du, gizartea hobetzeko tresna ezin hobea dela baieztatuz.

Horretaz gain, bideoen bidez teknologiaren erabileraren eta pribatutasun irrealaren eta ikerketaren inguruan hausnartzeko aukera izan dugu. Teknologiaren erabilera gero eta hedatuago dago baina gutxi hausnartzen da horren erabilera kritikoari buruz. Ia ezinezkoa da momentu oro online ez egotea, baina, horretaz jabe izan behar gara eta online-jarrrera kritikoa eta arduratsua garatu.

Azkenik, laster tesia entregatu eta defendatuko duten bi doktoretza-ikasleren esperientzia eta ikerketa-lanak ezagutu ditugu. Ikerketan aurrera egiteko, besteen lanak ezagutzea derrigorrezkoa denez, hitzaldia interesgarria izan da. Baina, gure kasuan, interesgarriaz gain oso lagungarria izan da, doktoretza-bidaiaren inguruko zalantzak argitzen dituzten esperientziaren gakoak ezagutu baititugu. Mila esker gure galderak erantzuteagatik eta zorte on tesiaren azken txanpan!

Orokorrean, irakasgaiaren lehenengo atalari dagokionez, norberaren hausnarketa kritikoa indartzeko erabilgarria izan dela uste dut. Hala ere, talde-hausnarketa faltan bota dut. Bakoitzak ezagutzen edota jarraitzen dituen ikerketa-taldeen berri ematea oso aberasgarria litzateke, bideoek lantzen dituzten gaien inguruan taldean eztabaidatuz gero teknologiaren erabilera arduratsuaren inguruko ondorio politak jasoko genituzke eta, azkenik, gertakari kritikoaren prozeduraren zein bertan bildutako gaien inguruan hitz egiteko aukera izanez gero, teknika eta ardura-soziala hobeto barneratzeko aukera izango genuke. Hau da, esperientzia polit eta esanguratsuak izan arren, talde-dinamika indartzearen beharra azpimarratzen dut.

Honako sarreretan “Teknologia berriak eta hezkuntza berrikuntzaren ikerketa” atalari dagozkion ikasketa-prozesuak zein hausnarketak jasotzen dira:

Aurkezpena

Zaintza teknologikoa, ikerketa-taldeen errefernetziak jarraituz

Gertakari kritikoaren bitartez gure ahotsa zabaldu

Pribatutasuna eskatu arren, momentu oro datuak oparitzen digu

“The present”

Besteen esperientzietatik ikasiz

Ikasgaiaren bigarren atalean hezkuntza ikerketarako teknologietan zentratu gara. Ordenagailu-gelan, eskolaz-eskolaz, ikerketarako lagungarriak diren tresnak ezagutu ditugu, pixkanaka bakoitzak bere ikasketa ingurune pertsonala eraiki duen bitartean. Teknologia lagungarri izan dezan, gure lan-prozeduren jabe izan behar gara eta horiek aurrera eramateko eskura ditugun aukerak ezagutzea funtsezkoa. Momentu oro, gure egitekoari hobeto egokitzen den tresna aukeratu behar ditugu eta horretarako aukera-sorta aztertu behar da.

Nire esperientzia eta interesengatik, eskoletan aipatutako tresna gehienak aski ezagunak izan dira niretzat eta horrek tarte batzuk aprobetxatu ez izana du ondorio. Hala ere, eskoletan asko pentsatzea eragin didan kontzeptu bat aipatu da: infoxikazioa. Infoxikazioa ikerketaren gaitza baino, gizartearen gaitza dela esan dezakegu. Informazio-mota guztien gainkarga dugu eta hori bideratzen jakitea gure gizartearen gaitasun garrantzitsuenetako batean bilakatu da.

Gainera, ikerketan dauden lan-prozeduren ordena jarraitzeak oso lagungarria izan da, gure egitekoa barneratzeko. Lan-prozeduraz jabe zarenean, norberaren lana autoerregulatzea errazagoa gertatzen da eta guzti hori bizitzarako autoerregulazio-gaitasuna indartzeko baliagarria da.

Eskola dinamikoak izan dira, praktikan oinarritutakoak baina, aurreko atalean bezala, talde-lanari esker gaia aberasgarriagoa izango litzatekela uste dut. Ikasgaira aldez aurretik aukeratutako tresna eta lan-ohitura batzuekin goazela aprobetxatuta, norberaren esperientzia ikaskideekin partekatu eta eurena ezagutzea elkarrekin ikasteko aukera polita izango litzateke.

Honako sarreretan “Hezkuntza ikerketarako teknologiak” atalari dagozkion ikasketa-prozesuak zein hausnarketak jasotzen dira:

PLE: Zer da?

PLE: nabigatzailea aukeratzea, informazioa bilatzeko lehenengo urratsa

PLE:informazio-iturriak

PLE: edukiak sendatuz infoxikazioari aurre egin

Infoxikazioa eta eduki-sendaketa (informazio erabilgarria)

PLE: egin eta hausnartu

PLE: partekatu

PLE: lan kooperatiboa

Informazioa vs. Ezagutza

PLE: nola ikertzen dut?

Bestalde, psikodidaktikako masterreko ikasle gehienak irakasle izanik, ikasgaiaren ataltxo bat teknologia eta eskolaren arteko harremana esanguratsua lantzeko aprobetxatzeko proposamena egitea gustatuko litzaidake.

Teknologia gure bizitzaren parte da baina, oraindik ere, eskola eta teknologiaren arteko harremana nahiko ahula da. Teknologia garatu arren, hezkuntza-sistema ez da aldatu. Irakasleek teknologia eskolan nola aplikatu, nola erabili eta nola irakatsi ikasi behar dute. Aldi berean garrantzitsua da ikasleek teknologia modu eraginkorrean eta arduratsuan erabiltzen ikastea baina horretarako irakaslegoaren hausnarketa eta formakuntza ezinbestekoa da.

Ondorioz, nire blog pertsonalean teknologia, gaitasun digital, IKT, nortasun digitala eta guzti horiei lotutako sarrera ugari jasotzen dira. Hau da, blog honetan teknologia geletan lantzeko beste modu bat azaltzen duten sarrerak aurkitzea oso ohikoa da.

Robotika, programazioa (pentsamendu konputazionala), hausnarketa kritikoa, erabilera autonomoa… ikasleei modu globalean, esanguratsuan eta kooperatiboan ikasten ikasteko aukera ematen dieten ariketak dira. Horregatik, #esperientziadigital honetara gai horien inguruko ekarpenak ere gehitu ditut:

micro:bit, programazioaeskoletan

Tiching, hezkuntza arloko baliabide-biltegia

Umeak askatu!

Umeak askatu!

Detergente iragarki bat izan arren, 10 herrialdetako 12.000 gurasoekin egindako ikerketa bateko emaitzetan oinarritzen da. Ikerketan jasotako datuen arabera, 5 eta 12 urte bitarteko haurrek ez dituzte egunean 30 minutu baino gehiago pasatzen aire zabalean, EEUUko segurtasun handiko espetxeetako presoek baino askoz gutxiago.

Bideoan, Indianako (EEUU) Wabash Valley segurtasun handiko espetxeko presoentzat kanpoan egoteko duten denboraren garrantzia jasotzeaz gain, presoek aipatutako datua ezagutzen duten momentua eta erantzunak ere jasotzen dira.

Marka eta merkatua alde batera utzita, datuetan zentratzen bagara, bideoak hausnartzeko gonbidapen polita luzatzen digu.

Informazioa vs. Ezagutza

Ikerketan edukiak sendatzea eta esku artean dugun informazioa ondo aukeratzea, antolatzea eta kudeatzea funtsezkoa da. Hona hemen ideia hori laburtzen duen irudia:

micro:bit, programazioa eskoletan

Asko dira programazioak haurren garapenari eskaintzen dizkion onurak. Programazioa pentsamendu konputazionalaren oinarria da eta, ondorioz, arazoen ebazpenari lotutako gaitasun anitzen lagun:

• Arazoen aurrean erantzunak bilatzeko gaitasuna
• Ikasketa eta esperimentaziorekiko interesa
• Autonomia
• Sormena
• Adirazpena
• Arreta
• Gaitasun kognitibo anitzak
• Logika eta kalkuloa
• Ulermena

Horregatik, haurren artean informatika-hezkuntza sustatzea helburua duen micro:bit programazio kita aurkeztu da.

micro:bit Raspberry Pi ordenagailuen antza daukate: tamaina txikia, prozesadorea, mikro-usb sarrera, bateria konektorea, LED argien matrizea … Programatzeko hainbat aukera ematen ditu gailuak, tartean Python programazio-hizkuntza erabil daiteke MicroPython bidez (hemen Python Fundazioaren oharra).

Iturria: sustatu.eus

PLE: nola ikertzen dut?

Behin PLEa zer den eta nola osatzen den barneratu dugunean, gure PLEa diseinatzeko eta, batez ere, horren inguruan hausnartzeko momentua da.

Edozein ikaskuntza- edota ikerkuntza-prozesu aurrera eramateko, ezinbestekoa da norbere ikasketa ingurune pertsonalaz kontziente izatea. PLEaz kontziente izateak norberak ikasketa edota ikerkuntza-prozesua aurrera eramateko erabiltzen dituen fase, estrategia eta baliabideak aztertzea dakar. Era berean, azterketa horrek norbere lana antolatzeko eta egiteko moduaren inguruko hausnarketa bideratzen du.

Hau da, PLEak gure egitekoaren ezaugarri nagusiak jasotzen ditu eta horri esker, gure ikasketa ingurune pertsonalaren indarguneak eta ahulguneak identifikatu ditzakegu. PLEa gure ikaskuntza- edota ikerketa-prozesua baloratzeko ezinbesteko tresna da eta eraginkortasuna lortzeko gakoa.

Hona hemen nire PLEa, ikaskuntza, irakaskuntza eta ikerketan aurrera egin ahala moldatu eta eguneratu beharko dena:

 

 

PLE: partekatu

Kalitatezko ezagutza berria sortzeko modu bakarra sendatutako zein moldatutako informazioa besteekin partekatzea da, guztion artean ezagutza esanguratsua eraikitzeko.

Ikerktaren kasuan ere, gauza bera gertatzen da. Ikerketaren helburuetako bat gizartea hobetzea den heinean, jasotzen diren emaitzak zabaltzea ezinbestekoa da eta hori ez da soilik aldizkari zientifikoetako argitalpenen bidez egiten.

Informazioa partekatzeko tresnarik azkarrena eta erabiliena sare- sozialak dira baina ez dira bakarrak. Hona hemen esku artean dugun informazioa partekatzeko tresna batzuk (tresnaren webgunera joateko, irudian klik egin) (tresnak erabiltzeko, tresna bakoitzaren webgunean izena ematea derrigorrezkoa da):

 

                                                    

                        

PLE: egin eta hausnartu

Sareak, informazio-iturri agortezina izateaz gain, tresna-iturri handia ere bada. PLEaren bigarren osagaiak esaten du informazioa bilatu ondoren informazioa moldatu egin behar dela, informazioa aztertu, laburtu, iruzkindu eta argitaratu alegia.

Informazio bera modu anitzetan moldatu eta aurkeztu daiteke. Interneten hori egiteko milaka web 2.0 tresna ditugu eskuragarri. Nabigatzaileekin gertatzen den bezala, gomendagarria da tresna bakoitzaren funtzionamendua eta eskaintzen duena ezagutzea, gerora gure lanera hobeto egokitzen dena aukeratu eta erabiltzeko.

Hona hemen dokumentuak, aurkezpenak, infografiak eta mapa kontzeptualak egiteko hainbat web 2.0 tresna (tresnaren webgunera joateko, irudian klik egin) (tresnak erabiltzeko, tresna bakoitzaren webgunean izena ematea derrigorrezkoa da):

 

• Dokumentuak

                                

• Aurkezpenak

                                                                                                        

• Infografiak

                     

• Mapa kontzeptualak

                                                                                    

Infoxikazioa eta eduki-sendaketa (informazio erabilgarria)

Aurreko sarreran oso termino zehatzak eta era berean zabalak erabili dira: infoxikazioa eta eduki-sendaketa.

Horregatik, horiei inguruan gehiago sakondu nahi duenarentzat, sarrera honetan infoxikazio eta edukiak sendatzeari buruzko informazio interesgarria eta erabilgarria bildu eta eskaintzen da:

• Infoxikazioa:

Aguaded Gómez, J. (2014). Desde la infoxicación al derecho a la comunicación. Comunicar: Revista científica iberoamericana de comunicación y educación, 42, 7-8.

Cornella, A. (2000). Como sobrevivir a la infoxicación.

Casas-Mas, B. (2014). Infoxicación a través de los medios de comunicación. Ambitos: Revista internacional de comunicación, 24, 1-10.

Elías Sanz, E. & Benito Aracil , L. (2013). De la «infoxicación» a la información basada en la evidencia. Enfermería intensiva, (24) 1, 1-2.

Gértrudix Barrio, M. & Franco Rodríguez, R. (2015). Infoxicación, implicaciones del fenómeno en la profesión periodística. Revista de la SEECI, 38, 71-91.

Mancinas-Chávez , R., & Nogales Bocio, A. (2014). Primer Congreso Internacional Infoxicación. Mercado de la información y psique : Libro de Actas. Sevilla: Facultad de Comunicación.

Monje Jiménez, T., & Iglesia Aparicio, J. (2011). Cómo luchar contra la infoxicación en las bibliotecas actuales. Mi biblioteca: La revista del mundo bibliotecario, 27, 60-67.

Sánchez-Labella Martín, I. (2014). Infoxicación en la animación televisiva. Personajes masculinos y femeninos que perpetúan roles. Ambitos: Revista internacional de comunicación, 26, 211-220.

Alfons Cornellaren webgune pertsonala

Scoop.it / Linguagem Virtual by Luciana Viter 

 

• Eduki-sendaketa:

Scoop.it / Curación de contenido by jbichos

Pinterest / Curación de contenidos by José Joaquín Gallego

Pinteret / Las 6 fases de content curation by Alfredo Vela

Avello Martínez, R. (d.g.). La curación de contenidos como nueva tarea docente. Blog Cued: http://blogcued.blogspot.com.es/2015/01/la-curacion-de-contenidos-como-nueva.html helbidetik eskuratua

Arteta Iribarren, C. (2013). Curación de contenidos en educación. Comunicación y pedagogía: Nuevas tecnologías y recursos didácticos, 267, 14-16.

Trujillo Sáez, F., & Álvarez Jiménez, D. (2014). Artefactos digitales. Bartzelona: Grao.   

PLE: edukiak sendatuz infoxikazioari aurre egin

Ikerketa bat aurrera eramaten dugunean, handia da infoxikazioa sufritzeko arriskua.

Infoxikazioa informazioa eta intoxikazioa hitzak elkartzen dituen neologismoa da. Alvie Toffler-ek  1970an”Future Shock” liburuan gaia aipatzen zuen arren, Alfons Cornella izan zen terminoa erabili zuen lehendabizikoa 1996. urtean.

Infoxikazioa informazio gainkargari deitzen zaio. Askotan, esaten ohi da sarearen abantaila nagusia eskaintzen digun informazio kopuru handia eta anitza dela. Baina, informazioa ondo aukeratzen eta kudeatzen ez badakigu, abantaila gure etsai bilakatuko da. Esku artean informazio kopuru handiegia izateak estutasuna, estresa eta nekea sor dezake eta guzti horrekin ikerketaren porrota.

Horregatik, edukiak sendatzea (content curation) ikertzailearen ezinbesteko estrategia izan behar da, ikerketa prozesuaren oinarrizko zeregina baita:

Informazioa bilatu, erabili eta zabaltzerakoan, funtsezkoa da gure helburua edota gaia zein den beti gogoan izatea. Modu honetan, informazio garrantzitsuena bildu eta kalitatezko informazioa zabaltzea lortzen da.

Informazio garrantzitsu, esanguratsu eta egokiena erabiltzea eta zabaltzea, ikerketaren edukia sendatzeko baliagarria izateaz gain, Interneteko edukien kalitatea bermatzeko bidea da.

Honakoak dira sarean edukiak sendatzeko aurki ditzakegun tresna batzuk (tresnaren webgunera joateko, irudian click egin) (trensak erabiltzeko, tresna bakoitzaren webgunean izena ematea derrigorrezkoa da):

Oso bisuala ez izan arren oso tresna eraginkorra da. Azpimarratzeko aukera ematen du. Unibertsitate mailan oso erabilia.

Eduki-sare bat da. Plataformak ematen dizun informazioa + Kanpoko informazioa gehitzeko aukera + Zure bilaketen araberako gomendioak.

 

                     

 

Era berean, oinarrizkoa da garrantzitsua eta erabilgarria den informazioa ondo gordetzea eta antolatzea. Horretarako ere, lagungarriak diren tresna ugari daude. Hona hemen adibide batzuk (tresnaren webgunera joateko, irudian click egin):

 

                   

Gainera, aipatutako tresnak erabiltzerakoan beste informazio-motako kopuru handia sortzen da: erabiltzaile eta pasahitzak. Eskerrak, hori kudeatzeko ere tresna ugari daudela. Hona hemen adibide bat (tresnaren webgunera joateko, irudian click egin):

 

PLE: informazio-iturriak

Ikertzen ari garela, non bilatu dezakegu informazioa Interneten? Zeintzuk dira ikerketan aurrera egiteko erabili ditzakegun tresnak?

Hona hemen adibide batzuk (tresna bakoitzaren webgunera joateko, tresnaren irudian click egin):

• Datu-base espezializatuak:

        

                                 

DATU-BASEEN AURKIBIDE ALFABETIKOA

*Web of science eta Scopus erabiltzeko unibertsitateko sarea erabili behar da.

 

• Aldizkariak:

   

ALDIZKARI ELEKTRONIKOAK

• Bibliotekak:

– ENCORE EHU

– EHUko biblioteka

– REBIUN, biblioteka-sarea

 

• Elementu-biltegiak:
  • Irudiak / Infografiak / Bideoak

 

• Gaiari lotutako blog-ak edo blog pertsonalak

 

• Pertsonak
  • Proeiktuaren/lanaren zuzendaria
  • Adituak
  • Ikerketa-taldeak
  • Egileak