Arazo-egoeren metodologia, ikasleen oinarrizko konpetentziak bermatzeko gako

Egun curriculumean oinarrizko konpetentziak garatzeko printzipio metodologikoak zehazten dira. Edukiak eguneroko bizitzarekin lotura izan behar dute eta horien lanketa egoera errealetan izan behar dute abiapuntua. Irakaslea izango da ikasketa-egoerak edota –eszenatokiak diseinatu eta antolatzearen arduraduna baina horien ebazpenean ikas-komunitate osoaren inplikazio aktiboa ezinbestekoa da. Horregatik, arazo-egoerak metodologia ikasleen oinarrizko konpetentziak bermatzeko estrategia ezin hobea da.

Arazo-egoeretan euren errealitatearekin lotura estua duen testuinguru eta arazoa aurkezten zaie ikasleei. Horri irtenbidea emateko (azken emaitza lortzeko) ikasleek jarduera anitzak eraman behar dituzte aurrea. Aurrerapauso bakoitzari esker ikasleek zeharka diziplina baitako zenbait konpetentzia landu dezakete eta, era berean, gaitasun digitala ere txertatzen da (informazioa bilatu, edukiak digitalki sortu, azken emaitza produkzio digital modura jaso…).

Berritzegune Nagusiak arazo-egoeretan oinarritutako zenbait unitate didaktiko landu eta guztion eskura jarri ditu Baliabide interesgarriak eta erabilgarriak benetan. Eta hona hemen nik sortutakoa (Gasteiz-en tranbia-linea berria?) , adibide gisa:

Era berean, norberak sortu dezake arazo-egoera bat. Egunerokotasuna, gertuko testuingurua eta taldearen ezaugarriak kontuan hartuta, edozein arazo-egoera lantzea posiblea da eta beti ikasketa-prozesu esanguratsua izango du bidelagun.

Arazo-egoeran oinarritutako unitate didaktikoa diseinatzerakoan, ezinbestekoa da testuingurua, arazoa eta helburua edo lortu beharreko emaitza ondo zehaztea. Ondoren, horretarako eman beharreko pausuak (jarduerak) eta erabili beharreko materialak (tresnak eta baliabideak) aldez aurretik zehaztu ditzakegu. Hala ere, egiteko modu bakarra ez dagoenez, pausu horien planifikazioa taldearen esku utzi ditzakegu, euren sormena eta erantzukizuna indartuz.

Orduan, ia konturatu gabe, arazo-egoera bakar baten gauzatzearekin hainbat konpetentzia lantzen direla konturatzen gara. Arazo-egoerak euren errealitatearekin lotura dutenez, ikasketak zentzu handia izango du, ikasleek konpetentziak zeharka garatuko dituzte eta euren inplikazio eta parte-hartzea nabarmenki areagotuko da.

Zer da irakastea? Ikasketa-egoera bat planifikatzeko estrategiak

Zer da irakastea? Irakastea ikasketa-egoera bat planifikatzea edota sortzea da. Horretarako, zenbait estrategia metodologiko erabiltzea ezinbestekoa da eta horietaz jabe izatea funtsezkoa.

Ainhoa Pujanak irakasteko oinarrizko bost estrategiak modu labur eta argian azaltzen ditu bideo honetan:

 

• Estrategia kognitiboak: erronkak eta azken produktua (arazo-egoerak), autoerregulazioa.
• Estrategia sozialak: kooperazioa eta gizarteratzea.
• Estrategia emozionalak: gamifikazioa, gelako giroaren zaintza, espektatiba altuak…
• Estrategia digitalak: informazioaren kudeaketa eta ekoizpen digitalak
• Kudeaketa-estrategiak: denborak, espazioak…

Kasu pertsonalean, estrategiaren bat azpimarratzekotan, kudeaketa-estrategien garrantzia goraipatuko nuke, edozein helburu, gaitasun edota estrategiaren oinarri baitira. Planifikazio egokia gako da arazo-egoerei erantzuteko, horietatik eratorritako gaitasunak garatzeko eta zerrendatutako estrategia guztiak modu egokian aplikatzeko.

Hala ere, ez dugu inoiz ahaztu behar estrategien arteko harreman estua. Gaitasunetan oinarritutako ikasketa-prozesu esanguratsua eta hori aurrera eramateko printzipio metodologikoak bermatzeko aipatutako estrategia guztiak kontuan hartzea ezinbestekoa da. Beraz, irakas-egoera arrakastatsuak sortzeko, estrategien arteko elkarreragina ziurtatu behar da.

NIA (Norberaren Ikas-Alorra)

 

Aste honetan eDIGCOMP ikastaroan NIA (Norberaren Ikas-Alorra) edo PLEa (Personal Learning Environment) landu dugu. Ez da kontzeptu berria izan niretzat. Aspaldi ezagutu nuen lehenengo aldiz PLE hitza, aspaldi horren lanketa egin nuen eta @AmaiaArroyo-rekin ere garaiaren inguruan hitz egiteko eta hausnartzeko aukera izan dut tarteka. Beraz, NIAren esanahia eta garrantzia oso barneratuta dudala esan dezaket.

NIA pertsona bakoitzak ikasteko sarritan erabiltzen dituen tresna, informazio iturri, konexio eta jarduera multzoa da

(Adell eta Castañeda, 2010).

Hala ere, gaiak eta Amaiaren hitzak hausnarketa-tartea eskaini didate (eskerrik asko). Proposatutako jarduera erantzuteko aldez aurretik sortutako NIA berreskuratu eta aztertu dut. Nahi gabe burua lanean jarri da eta… sorpresa! Interneten oinarria pertsonak direla defendatu arren, aldez aurretik sortutako NIA erabat teknozentrista zen! (Non daude pertsonak? Non daude tresna ez-teknologikoak? What a disaster!).

Egia da ez ditudala tresnak pertsonarik gabe ulertzen. Teknologiaren oinarria pertsonen erabilera da, tresnak erabilgarri izateko pertsonek erabili behar baitituzte. Beraz, pertsonek ikas-alorrean duten garrantzia NIAn adieraztea funtsezkoa da: kontaktu-sarea, lagunak, lankideak, adituak… Hona hemen nire momentuko NIA:

Marraztutako diagramak niregatik hitz egiten du. Informazio-iturri anitz eta ugari erabiltzen ditut (infoxikatuta bizi gara!), ikerketan zaintza teknologikoa garrantzitsua baita. Ondorioz, antolaketa-lana ezinbestekoa da: informazioa aztertu, sailkatu eta eginbeharrak antolatu. Fase horretan, teknologia garrantzitsua bada ere, oraindik ere, agenda analogikoa eta koadernoa asko erabiltzen ditut (nostalgika bat naiz, kar-kar-kar).

Behin informazioa antolatuta, lanean hasteko momentua da. Beste behin, lan-motaren arabera tresna anitzak erabiltzen ditut baina garrantzitsuena denbora eta lasaitasuna da. Produktibitate-maila minimo bat lortzeko testuinguru erosoa eta lasaia oso lagungarria da eta nire fitxategi, ohar, pentsamendu eta hausnarketan murgiltzeko denbora izatea nahitaezkoa (eta askotan horren falta sufritzen dut). Sorkuntza-txokoan nire katua ere txertatu dut, azken finean nire lankide leialena da, lan-prozesu guztietan nire ondoan dagoena (doktoretza tituluan bere izena ere agertu beharko da).

Azkenik, egindako lanak zentzua izan dezan, komunikatu behar da. Norberak eraikitzen du bere jakintza, bai, baina, horretarako, besteena ere beharrezkoa dugu. Baina komunikatzea ez da lan erraza, harremanak egitea eta zure lana zabaltzea energia ugari eskatzen duten ekintzak dira. Nire NIAren kasuan, posible da komunikazioaren atala atalik ahulena izatea. Beraz, aurrerantzean, pixkanaka eta pausoz pauso, NIA aberasteko dibulgazio-tresnak indartzen saiatuko naiz.

 

 

Lotura interesgarriak:

PLE: Zer da?

PLE: nabigatzailea aukeratzea, informazioa bilatzeko lehenengo urratsa

PLE: informazio-iturriak

PLE: edukiak sendatuz infoxikazioari aurre egin

PLE: egin eta hausnartu

PLE: partekatu

PLE: lan-kooperatiboa

 

—

Ikanos, gaitasun digitalen autodiagonostirako tresna

Ikanos-ek “Gaitasun digitalak” autodiagonostirako testa gure esku jartzen du.

Galdetegia 3 gai multzotan dago egituratuta. Gai multzo horietan, zure egungo egoera autoebaluatu behar duzu, Informazioaren eta Komunikazioaren Teknologiekin (IKTekin) loturiko zenbait alderdiren inguruan:

Guztira 30 galdera dira, 0-10 eskalakoak, Bai / Ez (edo Egia / Gezurra) motakoak edo aukeraketa-laukitxoekin erantzun beharrekoak. Beraz, galdetegia betetzeak erraza eta azkarra izan beharko luke. Hala ere, pertsonalki luzea iruditu zait (agian oraingoa ez da eguneko momenturik aproposena horrelako galdetegi bat betetzeko?). Tarteka autoebaluazio test bat baino datuak biltzeko erabiltzen diren inkesta bat betetzen ari nintzela sentitu dut eta horrek zuzen zuzenean eragin du nire motibazioan.

Galdetegiak DIGCOMPek zehazten dituen 5 eremuak jasotzen ditu. Horri esker, norberaren gaitasun digitalaren maila orokorra ezagutzeaz gain, gaitasun digitala osatzen duten eremu bakoitzean zer nolako maila dugun zehazten du. Ondorioz, norberaren indargune eta ahulgune digitalak identifikatzeko tresna baliagarria izan daiteke eta hausnarketarako bide ezin hobea.

Dena den, galdera batzuk erlatiboegiak direla esango nuke. Adibidez: “Egunean nago garapen berrienei buruz eta azken berritasun teknologikoen inguruan” baieztapena 0tik 10ra baloratu behar duzu baina pertsonaren arabera egunean egoteak esanahi ezberdina du. Bestalde, segurtasunaren eremuan galdera zehatzagoak jarriko nituzke nik (nire ikergaia denez garrantzi handia eskaintzen diot eremu horri).

Eta zuen gaitasun digitala, nolakoa da? Bete galdetegia! 😉

Gaitasun digitala, teknozentrismotik haratago

Gaitasun digitala gaitasun teknologikoa baino zerbait gehiago da. Urte askotan zehar eta, zoritxarrez, oraindik ere burugogor karratu batzuetan, uste izan da aro digitalaren oinarria tresnak direla. Hau da, teknologian garrantzitsuena tresnak direla pentsatzeko joera oso zabalduta dago eta, ondorioz, irakaskuntza gailuetan zentratzeko ohitura orokorra da.

Baina ez, gaitasun digitala teknozentrismotik haratago doa. Teknologia ikaskuntza-prozesuaren mesederako erabili behar dugu, teknologiaren benetako balioa erabilera baita.

DIGCOMP proiektuan da Europako gaitasun digitalen garapenaren oinarria. Proiektuaren helburu nagusia digitalki lehiakor izateko funtsezko osagaiak identifikatzea eta baliozkotzea da: ezagutza, trebetasunak eta jarrerak.

DIGCOMP-en arabera gaitasun digitala 5 ardatz eta  21 gaitasunez osatzen da:

1. Informazioa: Informazio digitala identifikatzea, bilatzea, berreskuratzea, metatzea, antolatzea eta aztertzea, garrantziaren eta helburuaren arabera.
   1. Informazioa arakatzea, bilatzea eta behatzea
   2. Informazioaren ebaluazioa
   3. Informazioa babestea eta berreskuratzea
2. Komunikazioa: Ingurune digitaletan komunikatzea, online tresnen bidez baliabideak partekatzea, tresna digitalen bidez beste batzuekin konektatu eta lankidetzan jardutea, komunitateetan eta sareetan interakzioan jardutea eta parte hartzea, eta kulturarteko.
   1. Teknologiaren bidez interakzioan jardutea
   2. Informazioak eta edukiak partekatzea
   3. Herritarren online parte-hartzea
   4. Kanal digitalen bidezko lankidetza
   5. Netiketa
   6. Nortasun digitalaren kudeaketa
3. Edukiak sortzea: Eduki berriak sortu eta editatzea (testuak, irudiak, bideoak, etab.); lehenagoko ezagutzak eta edukiak txertatzea eta berregitea; ekoizpen artistikoak, multimedia edukiak eta programazio informatikoa egitea; jabetza intelektualaren eskubideak eta erabilera-lizentziak aplikatzen jakitea.
   1. Edukiak Garatzea
   2. Integratzea eta berritzea
   3. Egile eskubideak eta lizentziak
   4. Programazioa
4. Segurtasuna: Banakako babesa, datuen babesa, nortasun digitalaren babesa, segurtasunaren erabilera, erabilera seguru eta jasangarria.
   1. Gailuen babesa
   2. Datu pertsonalak babeste
   3. Osasuna babestea
   4. Ingurumena babestea
5. Arazoak bideratzea: Baliabide digitalen erabilera-beharrak identifikatzea; tresna digital egokienei buruzko erabaki arrazoituak hartzea, helburuaren edo beharraren arabera; kontzeptuen gaineko arazoak ebaztea, bitarteko digitalak erabiliz; teknologiak modu sortzailean erabiltzea; arazo teknikoak konpontzea; norberaren eta besteen gaitasunak eguneratzea.
   1. Arazo teknikoak ebaztea
   2. Behar eta erantzun teknologikoak identifikatzea
   3. Berrikuntza eta teknologia sormenez erabiltzea
   4. Gaitasun digitaleko gabeziak identifikatzea

Pribatutasuna eskatu arren, momentu oro datuak oparitzen ditugu

Pribatutasuna anomalia historikoa bilakatu da. IKTek eragina dute eskubide ugarietan eta pribatutasunak posizio nabarmena du (Caudill & Murphy, 2000; Zhan & Rajamani, 2008). Gure datu pertsonalak balio handikoak izan arren (Jawathitha, 2004), askotan, sareak eskaintzen digun aisialdi aukera zabalak gure hausnarketa kritikoa itsutzen du. Internetetik kanpo pribatutasuna gero eta gehiago defendatzen den bitartean, sareko zerbitzuei datu pertsonalak ematean ez da pribatutasuna lehenetsi (Albornoz, 2008).

Pribatutasunaren kudeaketa gaitasun digitalaren oinarrietako bat izan arren, gutxitan aipatu, landu, eztabaidatu edota defendatzen den gaia da. Biztanleriaren gehiengoak egunero sortzen duen informazio-kopurua eta infomazio horren balio handia gutxiesten du. Horregatik, aurreko sarrera batean jarritako bideo batek  eta hurrengo bideoak egiten duten hausnaketa-ariketa gehiagotan egin beharko genuke gure kristalezko etxeetan gortinak jartzearen beharra barneratzeko.

 

Erreferentziak:

Albornoz, M. (2008). Cibercultura y las nuevas nociones de privacidad. Nómadas, 28, 44-50.

Caudill, E., & Murphy, P. (2000). Consumer Oline Privacy: legal and ethical issues. Jorunal of Public Policy & Marketing, 19(1), 7-19.

Zhan, J., & Rajamani, V. (2008). The conomics of privacy-privacy: people, policy and technology. International Journal of Security and its Aplications, 2(3), 201-108.

 

 

Sarearen erabilera kritikoa lantzea segurtasunaren gakoa da

Imajinatu kaletik zoazela, zure ondotik pasatzen den pertsonari aurreko gauean afaldutakoa kontatuko zenioke? Eta autobusaren zain dagoenari zure kreditu-txarteleko zenbakiak emango zenioke?

Ziur nago zure erantzuna ezezkoa dela baina, gauza bera egiten duzu bizitza digitalean? Hona hemen hausnartzeko bidea eskaintzen digun bideo bat!

 

Agian bideoak erakusten duena errealitatea puztu egiten duela uste duzu, baina horri erantzunez hona hemen twitter bidez modu publikoan partekatutako kredi-txarteleko zenbakiak:

@NeedADebitCard

Sareko segurtasuna aipatzerakoan ingeniaritza informatikoko hainbat teknika burura etortzen zaizkigun arren, edonoren egunerokotasuneko segurtasunaren gakoa ekintzen ondorioak modu koherente batean pentsatzean datza, bizitza analogikoan duzun ardura eta arreta bizitza digitalean aplikatu.

Gure adingabeen kasuan, era digitalean jaio direnez, askotan ekintzak bitan pentsatu gabe aurrera eramaten dituzte. Horregatik, eskoletan lantzen den gaitasun digital informazioaren bilaketa eta lanketatik haratago joan behar da. Gazteekin ekintzen ikuspuntu anitzak, ondorioen inguruko galderak eta teknologia berrien erabileraren inguruko hausnarketa kritikoa lantzea funtsezkoa da.