Blogaren artxiboa
NIA (Norberaren Ikas-Alorra)
Aste honetan eDIGCOMP ikastaroan NIA (Norberaren Ikas-Alorra) edo PLEa (Personal Learning Environment) landu dugu. Ez da kontzeptu berria izan niretzat. Aspaldi ezagutu nuen lehenengo aldiz PLE hitza, aspaldi horren lanketa egin nuen eta @AmaiaArroyo-rekin ere garaiaren inguruan hitz egiteko eta hausnartzeko aukera izan dut tarteka. Beraz, NIAren esanahia eta garrantzia oso barneratuta dudala esan dezaket.
NIA pertsona bakoitzak ikasteko sarritan erabiltzen dituen tresna, informazio iturri, konexio eta jarduera multzoa da
(Adell eta Castañeda, 2010).
Hala ere, gaiak eta Amaiaren hitzak hausnarketa-tartea eskaini didate (eskerrik asko). Proposatutako jarduera erantzuteko aldez aurretik sortutako NIA berreskuratu eta aztertu dut. Nahi gabe burua lanean jarri da eta… sorpresa! Interneten oinarria pertsonak direla defendatu arren, aldez aurretik sortutako NIA erabat teknozentrista zen! (Non daude pertsonak? Non daude tresna ez-teknologikoak? What a disaster!).
Egia da ez ditudala tresnak pertsonarik gabe ulertzen. Teknologiaren oinarria pertsonen erabilera da, tresnak erabilgarri izateko pertsonek erabili behar baitituzte. Beraz, pertsonek ikas-alorrean duten garrantzia NIAn adieraztea funtsezkoa da: kontaktu-sarea, lagunak, lankideak, adituak… Hona hemen nire momentuko NIA:
Marraztutako diagramak niregatik hitz egiten du. Informazio-iturri anitz eta ugari erabiltzen ditut (infoxikatuta bizi gara!), ikerketan zaintza teknologikoa garrantzitsua baita. Ondorioz, antolaketa-lana ezinbestekoa da: informazioa aztertu, sailkatu eta eginbeharrak antolatu. Fase horretan, teknologia garrantzitsua bada ere, oraindik ere, agenda analogikoa eta koadernoa asko erabiltzen ditut (nostalgika bat naiz, kar-kar-kar).
Behin informazioa antolatuta, lanean hasteko momentua da. Beste behin, lan-motaren arabera tresna anitzak erabiltzen ditut baina garrantzitsuena denbora eta lasaitasuna da. Produktibitate-maila minimo bat lortzeko testuinguru erosoa eta lasaia oso lagungarria da eta nire fitxategi, ohar, pentsamendu eta hausnarketan murgiltzeko denbora izatea nahitaezkoa (eta askotan horren falta sufritzen dut). Sorkuntza-txokoan nire katua ere txertatu dut, azken finean nire lankide leialena da, lan-prozesu guztietan nire ondoan dagoena (doktoretza tituluan bere izena ere agertu beharko da).
Azkenik, egindako lanak zentzua izan dezan, komunikatu behar da. Norberak eraikitzen du bere jakintza, bai, baina, horretarako, besteena ere beharrezkoa dugu. Baina komunikatzea ez da lan erraza, harremanak egitea eta zure lana zabaltzea energia ugari eskatzen duten ekintzak dira. Nire NIAren kasuan, posible da komunikazioaren atala atalik ahulena izatea. Beraz, aurrerantzean, pixkanaka eta pausoz pauso, NIA aberasteko dibulgazio-tresnak indartzen saiatuko naiz.
Lotura interesgarriak:
PLE: nabigatzailea aukeratzea, informazioa bilatzeko lehenengo urratsa
PLE: edukiak sendatuz infoxikazioari aurre egin
—
#esperientziadigitalak borobilduz:teknologia berriak eta hezkuntza berrikuntzaren azken hausnarketa
Pixkanaka ikasturtea aurrera doa eta, horrekin batera, ikasgaiak borobiltzeko eta ixteko garaia da. Horregatik, sarrera honetan “hezkuntza ikerketa” ataleko sarrerak bildu, bertako #esperientziadigitalak baloratu eta horiei lotutako ikasgaiaren azken hausnarketa jasotzen da.
Bi izan dira psikodidaktika masterreko “teknologia berriak eta hezkuntza berrikuntza” ikasgaiaren helburu edota landutako eduki nagusiak:
- Teknologia berriak eta hezkuntza berrikuntzaren ikerketa
- Hezkuntza ikerketarako teknologiak
Lehenengo helburuari lotutako eskolek ikerketaren informazio iturri garrantzitsuenetako batean murgiltzeko aukera eskaini digute: ikerketa-taldeak. Teknologia nire interes-gune nagusietako bat izanik, oso interesgarria eta aberasgarria izan da gaiari lotutako ikerketa-taldeen lanak ezagutzea. Gainera, egindako ariketa eta hausnarketa pertsonalei esker, ikerketan zaintza teknologikoa oinarrizko eginkizuna dela barneratu dut.
Era berean, ikerketa aurrera eramateko teknika berriak ezagutu eta praktikan jarri ditugu: narratiba eta gertakari kritikoa. Hasieran egin beharrekoa ulertzea kostatu zitzaigun arren, ikaskideen artean norberaren gertakari kritikoaren sorkuntza anonimoa egiteko motibazioa eta inplikazioa nabaria izan da. Norberak barruan dituen arduren adierazpena indartzeaz gain, ariketak gure ahotsa zabaldu du, gizartea hobetzeko tresna ezin hobea dela baieztatuz.
Horretaz gain, bideoen bidez teknologiaren erabileraren eta pribatutasun irrealaren eta ikerketaren inguruan hausnartzeko aukera izan dugu. Teknologiaren erabilera gero eta hedatuago dago baina gutxi hausnartzen da horren erabilera kritikoari buruz. Ia ezinezkoa da momentu oro online ez egotea, baina, horretaz jabe izan behar gara eta online-jarrrera kritikoa eta arduratsua garatu.
Azkenik, laster tesia entregatu eta defendatuko duten bi doktoretza-ikasleren esperientzia eta ikerketa-lanak ezagutu ditugu. Ikerketan aurrera egiteko, besteen lanak ezagutzea derrigorrezkoa denez, hitzaldia interesgarria izan da. Baina, gure kasuan, interesgarriaz gain oso lagungarria izan da, doktoretza-bidaiaren inguruko zalantzak argitzen dituzten esperientziaren gakoak ezagutu baititugu. Mila esker gure galderak erantzuteagatik eta zorte on tesiaren azken txanpan!
Orokorrean, irakasgaiaren lehenengo atalari dagokionez, norberaren hausnarketa kritikoa indartzeko erabilgarria izan dela uste dut. Hala ere, talde-hausnarketa faltan bota dut. Bakoitzak ezagutzen edota jarraitzen dituen ikerketa-taldeen berri ematea oso aberasgarria litzateke, bideoek lantzen dituzten gaien inguruan taldean eztabaidatuz gero teknologiaren erabilera arduratsuaren inguruko ondorio politak jasoko genituzke eta, azkenik, gertakari kritikoaren prozeduraren zein bertan bildutako gaien inguruan hitz egiteko aukera izanez gero, teknika eta ardura-soziala hobeto barneratzeko aukera izango genuke. Hau da, esperientzia polit eta esanguratsuak izan arren, talde-dinamika indartzearen beharra azpimarratzen dut.
Honako sarreretan “Teknologia berriak eta hezkuntza berrikuntzaren ikerketa” atalari dagozkion ikasketa-prozesuak zein hausnarketak jasotzen dira:
Zaintza teknologikoa, ikerketa-taldeen errefernetziak jarraituz
Gertakari kritikoaren bitartez gure ahotsa zabaldu
Pribatutasuna eskatu arren, momentu oro datuak oparitzen digu
Besteen esperientzietatik ikasiz
Ikasgaiaren bigarren atalean hezkuntza ikerketarako teknologietan zentratu gara. Ordenagailu-gelan, eskolaz-eskolaz, ikerketarako lagungarriak diren tresnak ezagutu ditugu, pixkanaka bakoitzak bere ikasketa ingurune pertsonala eraiki duen bitartean. Teknologia lagungarri izan dezan, gure lan-prozeduren jabe izan behar gara eta horiek aurrera eramateko eskura ditugun aukerak ezagutzea funtsezkoa. Momentu oro, gure egitekoari hobeto egokitzen den tresna aukeratu behar ditugu eta horretarako aukera-sorta aztertu behar da.
Nire esperientzia eta interesengatik, eskoletan aipatutako tresna gehienak aski ezagunak izan dira niretzat eta horrek tarte batzuk aprobetxatu ez izana du ondorio. Hala ere, eskoletan asko pentsatzea eragin didan kontzeptu bat aipatu da: infoxikazioa. Infoxikazioa ikerketaren gaitza baino, gizartearen gaitza dela esan dezakegu. Informazio-mota guztien gainkarga dugu eta hori bideratzen jakitea gure gizartearen gaitasun garrantzitsuenetako batean bilakatu da.
Gainera, ikerketan dauden lan-prozeduren ordena jarraitzeak oso lagungarria izan da, gure egitekoa barneratzeko. Lan-prozeduraz jabe zarenean, norberaren lana autoerregulatzea errazagoa gertatzen da eta guzti hori bizitzarako autoerregulazio-gaitasuna indartzeko baliagarria da.
Eskola dinamikoak izan dira, praktikan oinarritutakoak baina, aurreko atalean bezala, talde-lanari esker gaia aberasgarriagoa izango litzatekela uste dut. Ikasgaira aldez aurretik aukeratutako tresna eta lan-ohitura batzuekin goazela aprobetxatuta, norberaren esperientzia ikaskideekin partekatu eta eurena ezagutzea elkarrekin ikasteko aukera polita izango litzateke.
Honako sarreretan “Hezkuntza ikerketarako teknologiak” atalari dagozkion ikasketa-prozesuak zein hausnarketak jasotzen dira:
PLE: nabigatzailea aukeratzea, informazioa bilatzeko lehenengo urratsa
PLE: edukiak sendatuz infoxikazioari aurre egin
Infoxikazioa eta eduki-sendaketa (informazio erabilgarria)
Bestalde, psikodidaktikako masterreko ikasle gehienak irakasle izanik, ikasgaiaren ataltxo bat teknologia eta eskolaren arteko harremana esanguratsua lantzeko aprobetxatzeko proposamena egitea gustatuko litzaidake.
Teknologia gure bizitzaren parte da baina, oraindik ere, eskola eta teknologiaren arteko harremana nahiko ahula da. Teknologia garatu arren, hezkuntza-sistema ez da aldatu. Irakasleek teknologia eskolan nola aplikatu, nola erabili eta nola irakatsi ikasi behar dute. Aldi berean garrantzitsua da ikasleek teknologia modu eraginkorrean eta arduratsuan erabiltzen ikastea baina horretarako irakaslegoaren hausnarketa eta formakuntza ezinbestekoa da.
Ondorioz, nire blog pertsonalean teknologia, gaitasun digital, IKT, nortasun digitala eta guzti horiei lotutako sarrera ugari jasotzen dira. Hau da, blog honetan teknologia geletan lantzeko beste modu bat azaltzen duten sarrerak aurkitzea oso ohikoa da.
Robotika, programazioa (pentsamendu konputazionala), hausnarketa kritikoa, erabilera autonomoa… ikasleei modu globalean, esanguratsuan eta kooperatiboan ikasten ikasteko aukera ematen dieten ariketak dira. Horregatik, #esperientziadigital honetara gai horien inguruko ekarpenak ere gehitu ditut:
micro:bit, programazioaeskoletan
Informazioa vs. Ezagutza
Ikerketan edukiak sendatzea eta esku artean dugun informazioa ondo aukeratzea, antolatzea eta kudeatzea funtsezkoa da. Hona hemen ideia hori laburtzen duen irudia:
PLE: nola ikertzen dut?
Behin PLEa zer den eta nola osatzen den barneratu dugunean, gure PLEa diseinatzeko eta, batez ere, horren inguruan hausnartzeko momentua da.
Edozein ikaskuntza- edota ikerkuntza-prozesu aurrera eramateko, ezinbestekoa da norbere ikasketa ingurune pertsonalaz kontziente izatea. PLEaz kontziente izateak norberak ikasketa edota ikerkuntza-prozesua aurrera eramateko erabiltzen dituen fase, estrategia eta baliabideak aztertzea dakar. Era berean, azterketa horrek norbere lana antolatzeko eta egiteko moduaren inguruko hausnarketa bideratzen du.
Hau da, PLEak gure egitekoaren ezaugarri nagusiak jasotzen ditu eta horri esker, gure ikasketa ingurune pertsonalaren indarguneak eta ahulguneak identifikatu ditzakegu. PLEa gure ikaskuntza- edota ikerketa-prozesua baloratzeko ezinbesteko tresna da eta eraginkortasuna lortzeko gakoa.
Hona hemen nire PLEa, ikaskuntza, irakaskuntza eta ikerketan aurrera egin ahala moldatu eta eguneratu beharko dena:
PLE: lan kooperatiboa
Nahiz eta askotan lan kooperatiboa talde-lanaren sinonimotzat erabiltzen den, garrantzitsua da terminoak ezberdintzea.
Motzean azalduta, lan kooperatiboak edota kolaboratiboa talde-lana eskatzen duen arren, talde-lanak ez du lan kooperatiboa ziurtatzen.
Lan kooperatiboa helburu bera jarraitzen duten pertsonen arteko harremanean eta talde-lanean oinarritzen da. Lan kooperatiboari esker, elkarren artean ikasteko aukera eskaintzen da, modu kolaboratiboan eta harreman hierarkikoak alde batera utzita.
Ikerketan, askotan esan dugun bezala, ez gaude bakarrik, talde baten parte gara eta taldekide guztiek ikerketa-taldearen helburua lortzeko modu kolaboratiboan lan egitea ezinbestekoa da. Horretarako, antolaketa, talde-lana, koordinazioa eta taldeko zein norberaren ardura funtsezkoak dira.
Informazio eta komunikazio teknologiek lan kooperatiboa aurrera eramateko aukera anitzak eskaintzen dituzte. Alde batetik, taldekideen artean komunikatzeko aukera ematen digute eta bestetik, informazioa partekatzeko tresna ugari daude: Zotero-k bibliografiak taldean osatzeko aukera eskaintzen ditu, CMapCloud-ek taldeko mapa kontzeptual osatzeko egokia da, Drive bidez dokumentuak edota aurkezpenak taldean moldatu ditzakegu…
Gainera, lana antolatzeko eta lanaren jarraipena egiteko lagungarriak diren tresna ugari daude.(tresnaren webgunera joateko, irudian klik egin) (tresnak erabiltzeko, tresna bakoitzaren webgunean izena ematea derrigorrezkoa da):
PLE: partekatu
Kalitatezko ezagutza berria sortzeko modu bakarra sendatutako zein moldatutako informazioa besteekin partekatzea da, guztion artean ezagutza esanguratsua eraikitzeko.
Ikerktaren kasuan ere, gauza bera gertatzen da. Ikerketaren helburuetako bat gizartea hobetzea den heinean, jasotzen diren emaitzak zabaltzea ezinbestekoa da eta hori ez da soilik aldizkari zientifikoetako argitalpenen bidez egiten.
Informazioa partekatzeko tresnarik azkarrena eta erabiliena sare- sozialak dira baina ez dira bakarrak. Hona hemen esku artean dugun informazioa partekatzeko tresna batzuk (tresnaren webgunera joateko, irudian klik egin) (tresnak erabiltzeko, tresna bakoitzaren webgunean izena ematea derrigorrezkoa da):
PLE: egin eta hausnartu
Sareak, informazio-iturri agortezina izateaz gain, tresna-iturri handia ere bada. PLEaren bigarren osagaiak esaten du informazioa bilatu ondoren informazioa moldatu egin behar dela, informazioa aztertu, laburtu, iruzkindu eta argitaratu alegia.
Informazio bera modu anitzetan moldatu eta aurkeztu daiteke. Interneten hori egiteko milaka web 2.0 tresna ditugu eskuragarri. Nabigatzaileekin gertatzen den bezala, gomendagarria da tresna bakoitzaren funtzionamendua eta eskaintzen duena ezagutzea, gerora gure lanera hobeto egokitzen dena aukeratu eta erabiltzeko.
Hona hemen dokumentuak, aurkezpenak, infografiak eta mapa kontzeptualak egiteko hainbat web 2.0 tresna (tresnaren webgunera joateko, irudian klik egin) (tresnak erabiltzeko, tresna bakoitzaren webgunean izena ematea derrigorrezkoa da):
- Dokumentuak
- Aurkezpenak
- Infografiak
- Mapa kontzeptualak
PLE: edukiak sendatuz infoxikazioari aurre egin
Ikerketa bat aurrera eramaten dugunean, handia da infoxikazioa sufritzeko arriskua.
Infoxikazioa informazioa eta intoxikazioa hitzak elkartzen dituen neologismoa da. Alvie Toffler-ek 1970an”Future Shock” liburuan gaia aipatzen zuen arren, Alfons Cornella izan zen terminoa erabili zuen lehendabizikoa 1996. urtean.
Infoxikazioa informazio gainkargari deitzen zaio. Askotan, esaten ohi da sarearen abantaila nagusia eskaintzen digun informazio kopuru handia eta anitza dela. Baina, informazioa ondo aukeratzen eta kudeatzen ez badakigu, abantaila gure etsai bilakatuko da. Esku artean informazio kopuru handiegia izateak estutasuna, estresa eta nekea sor dezake eta guzti horrekin ikerketaren porrota.
Horregatik, edukiak sendatzea (content curation) ikertzailearen ezinbesteko estrategia izan behar da, ikerketa prozesuaren oinarrizko zeregina baita:
Informazioa bilatu, erabili eta zabaltzerakoan, funtsezkoa da gure helburua edota gaia zein den beti gogoan izatea. Modu honetan, informazio garrantzitsuena bildu eta kalitatezko informazioa zabaltzea lortzen da.
Informazio garrantzitsu, esanguratsu eta egokiena erabiltzea eta zabaltzea, ikerketaren edukia sendatzeko baliagarria izateaz gain, Interneteko edukien kalitatea bermatzeko bidea da.
Honakoak dira sarean edukiak sendatzeko aurki ditzakegun tresna batzuk (tresnaren webgunera joateko, irudian click egin) (trensak erabiltzeko, tresna bakoitzaren webgunean izena ematea derrigorrezkoa da):
Oso bisuala ez izan arren oso tresna eraginkorra da. Azpimarratzeko aukera ematen du. Unibertsitate mailan oso erabilia.
Eduki-sare bat da. Plataformak ematen dizun informazioa + Kanpoko informazioa gehitzeko aukera + Zure bilaketen araberako gomendioak.
Era berean, oinarrizkoa da garrantzitsua eta erabilgarria den informazioa ondo gordetzea eta antolatzea. Horretarako ere, lagungarriak diren tresna ugari daude. Hona hemen adibide batzuk (tresnaren webgunera joateko, irudian click egin):
Gainera, aipatutako tresnak erabiltzerakoan beste informazio-motako kopuru handia sortzen da: erabiltzaile eta pasahitzak. Eskerrak, hori kudeatzeko ere tresna ugari daudela. Hona hemen adibide bat (tresnaren webgunera joateko, irudian click egin):
PLE: informazio-iturriak
Ikertzen ari garela, non bilatu dezakegu informazioa Interneten? Zeintzuk dira ikerketan aurrera egiteko erabili ditzakegun tresnak?
Hona hemen adibide batzuk (tresna bakoitzaren webgunera joateko, tresnaren irudian click egin):
- Datu-base espezializatuak:
DATU-BASEEN AURKIBIDE ALFABETIKOA
*Web of science eta Scopus erabiltzeko unibertsitateko sarea erabili behar da.
- Aldizkariak:
- Bibliotekak:
- Elementu-biltegiak:
- Irudiak / Infografiak / Bideoak
- Gaiari lotutako blog-ak edo blog pertsonalak
- Pertsonak
- Proeiktuaren/lanaren zuzendaria
- Adituak
- Ikerketa-taldeak
- Egileak
PLE: nabigatzailea aukeratzea, informazioa bilatzeko lehenengo urratsa
Interneten informazioa bilatzeko, lehendabiziko urratsa nabigatzaile bat aukeratu, ireki eta erabiltzea da. Nabigatzailea informazio-bilaketaren oinarrizko tresna da.
Eskura ditugun nabigatzaile gehienen oinarrizko funtzionamendua bera izan arren, euren artean ezberdintasunak daude. Garrantzitsua da nabigatzaile bakoitzaren ezaugarria nagusiak (abiadura, segurtasuna, pribatutasuna, diseinua) eta eskaintzen dizkigun aukerak/funtzioak (irrisgarritasuna, laster-markak, bilaketak, pluging-ak…) ezagutzea, gure lan egiteko moduarekin bat egiten duena edota gure lan estrategien arabera egokiena dena aukeratu eta erabiltzeko.
Hona hemen mundu mailan gehien erabiltzen diren nabigatzaileak (tresnaren webgunera joateko, irudian click egin):
- FIREFOX
Firefox nola erabili eta aukerak
- CHROME
Chrome nola erabili eta aukerak
- INTERNET EXPLORER
Internet explorer nola erabili eta aukerak
Eskola Berriaren Oinarriak 